Σχέδιο Ανάν:Η άλλη άποψη

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

22/04/2007

Σχέδιο Ανάν: Τρία χρόνια μετά την απόρριψη

Πέντε μύθοι και μια πικρή αλήθεια

Έχει συμπληρωθεί μια τριετία από την απόρριψη του σχεδίου Ανάν. Σήμερα το σχέδιο αυτό θεωρείται ξεπερασμένο, τόσο πολιτικά, όσο και επί του εδάφους. Τώρα που έχουν κοπάσει οι εντάσεις και οι συνθήκες είναι πιο ήρεμες, μια πιο ψύχραιμη ανάγνωσή του σχεδίου συνολικής λύσης αναδεικνύει τους πέντε μύθους που πίστεψε η πλειονότητα των Κυπρίων για τα ισάριθμα μεγάλα ζητήματα του Κυπριακού, καθώς και μια πικρή αλήθεια για το ζοφερό μέλλον της Κύπρου:

1. Τα έδινε όλα στην Τουρκία

Η θέση της διεθνούς κοινότητας, στο σύνολό της, ήταν πως το σχέδιο Ανάν αποτελούσε μοναδική βάση λύση τους Κυπριακού:

• Αυτή είναι η θέση του Συμβούλιου Ασφαλείας των Η.Ε. (ψήφισμα 1475).
• Την ίδια θέση υιοθέτησαν και τα 15 κράτη- μέλη της Ε.Ε. σε τέσσερις διαδοχικές συνόδους Κορυφής: Κοπεγχάγη (12-12/12/2002), Θεσσαλονίκη (19-20/6/2003), Βρυξέλλες (12/12/2003 και 25-26/3/2004).
• Την άποψη της Ευρώπης ασπάστηκε απερίφραστα και ο Τ. Παπαδόπουλος. Σχολιάζοντας την αναφορά για την Κύπρο στα συμπεράσματα του Συμβουλίου των Βρυξελλών, δήλωσε (12/12/2003) ότι "μας βρίσκει απόλυτα ικανοποιημένους, διότι υιοθετεί τη θέση της Κυπριακής Κυβέρνησης ότι το σχέδιο Ανάν θα πρέπει να αποτελέσει τη βάση για συνομιλίες με στόχο την επίλυση του Κυπριακού".
• Ο Τ. Παπαδόπουλος δεσμεύτηκε ρητά ενώπιον του Γενικού Γραμματέα ότι θα αποδεχόταν το σχέδιο του με μικρές αλλαγές και πίεζε τον Κόφι Ανάν για λύση πριν από την 1η Μαΐου.

Η άποψη της Κυπριακής Κυβέρνησης που εμπεδώθηκε και στη κοινή γνώμη, ότι όλος ο κόσμος έκανε λάθος εκτιμήσεις και ότι η όλη διαδικασία ήταν μια συνωμοσία για να παραδοθεί η Κύπρος στην Τουρκία, είναι μεταγενέστερη εξέλιξη.

Αλλά, εάν το σχέδιο Ανάν ήταν όντως ένα τερατώδες συνταγματικό κατασκεύασμα που θα διέλυε την Κυπριακή Δημοκρατία και η μόνη ασφαλής διέξοδος ήταν η συνολική απόρριψη και η απαξίωσή του, τότε γιατί η ηγεσία των Ελληνοκυπρίων δεσμεύτηκε ενώπιον της διεθνούς κοινότητας ότι αποδεχόταν τη φιλοσοφία του; 

Μήπως είχε δίκαιο ο Κόφι Ανάν στην επισήμανσή του ότι "αυτό που απερρίφθη ήταν η ίδια η λύση παρά ένα απλό σχέδιο";

2. Η Τουρκία δεν θα το εφάρμοζε

Από τη στιγμή που η Τουρκία αρνείται να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο και κωλυσιεργεί στην εφαρμογή της συμφωνίας της 8ης Ιουλίου, τίθεται υπό κρίση η αξιοπιστία της και διατυπώνεται η θέση πως έτσι κι αλλιώς δεν θα εφάρμοζε το σχέδιο. 

Πρόσφατα δημοσιεύτηκαν στον τουρκικό Τύπο πληροφορίες ότι οι στρατηγοί θα έκαναν πραξικόπημα για την παρεμπόδιση της εφαρμογής της λύσης. 


Εάν το σχέδιο "έδινε τα πάντα στην Τουρκία", όπως υποστηρίχθηκε με ένταση τον Απρίλιο του 2004, τότε γιατί να απειλεί ο στρατός να ανατρέψει την κυβέρνηση για μια "φιλοτουρκική" λύση;

Η εφαρμογή της λύσης ήταν εγγυημένη από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Επίσης, η νέα τάξη πραγμάτων θα γινόταν μέρος του κεκτημένου και θα ήταν ευρωπαϊκό δίκαιο. 

Εάν η θέση είναι πως η Τουρκία ήταν και θα είναι εσαεί αναξιόπιστη και ότι δεν πρόκειται σε καμιά περίπτωση να σεβαστεί την υπογραφή της, τότε γιατί παραμένει στόχος η λύση με συνομιλίες; 


Εάν ο ΟΗΕ, η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ δεν μπορούν να διασφαλίσουν την εφαρμογή ενός σχεδίου για το οποίο διέθεσαν τόσο χρόνο και κόπο, πώς θα τη διασφαλίσει ένα νέο σχέδιο, εάν και όταν προκύψει από τη διαδικασία της 8ης Ιουλίου;

Έστω ότι η Τουρκία αρνείται να εφαρμόσει τη λύση. Με ειλικρινή και αξιόπιστη πολιτική εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων, θα υπήρχε η δυνατότητα κοινής αντίδρασης με τους Τουρκοκύπριους που ήταν ακόμη στους δρόμους. 

Εκτός κι αν οι Τουρκοκύπριοι θεωρούνται εκ προοιμίου άβουλα όργανα της Τουρκίας, οπόταν, γιατί επιδιώκεται λύση ομοσπονδίας και γιατί έγινε αποδεκτή η πολιτική ισότητα με τα "όργανα" της Τουρκίας στην περιβόητη συμφωνία της 8ης Ιουλίου;

3. Νομιμοποιούσε την παραμονή των στρατευμάτων

Η παραμονή μικρού αριθμού στρατευμάτων (650 Τούρκοι και 950 Έλληνες, ακριβώς όπως προνοούσε η Ζυρίχη) ήταν μια από τις σοβαρότερες αγκυλώσεις του σχεδίου. Στις πρώτες εκδοχές του σχεδίου προβλεπόταν πλήρης αποχώρηση σε 20 χρόνια ή μετά την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε., όποιο από τα δύο συνέβαινε πρώτο.

Συνεπώς, η πλήρης αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο, καθώς και η σύντμηση των χρονοδιαγραμμάτων αποχώρησης ήταν απόλυτα ρεαλιστικοί στόχοι. 

Το ότι στην πτυχή του αυτή το σχέδιο έγινε χειρότερο, οφείλεται και στη διαπραγματευτική αδυναμία της ελληνοκυπριακής πλευράς. Όπως αναφέρει ο Γενικός Γραμματέας, "ήταν δυνατό να ικανοποιηθούν και άλλες ελληνοκυπριακές ανησυχίες, εάν η ελληνοκυπριακή πλευρά ήταν πιο πρόθυμη να εμπλακεί σε πάρε- δώσε και να θέσει κατά προτεραιότητα τους στόχους της".

Η ηγεσία των Ελληνοκυπρίων δεν ζήτησε την πλήρη απαλλαγή της Κύπρου από τα τουρκικά στρατεύματα, ως ένα από τα ανταλλάγματα που θα μπορούσε να θέσει για να προσυπογράψει ένα σχέδιο για το οποίο είχε δεσμευτεί πολιτικά. Προτίμησε τη μη λύση και τον κίνδυνο της διαιώνισης της παρουσίας 35.000 στρατιωτών, επεκτείνοντας τα σύνορα της Τουρκίας μέχρι τη Λευκωσία.

4. Έδινε δικαιώματα στους έποικους

Ο εποικισμός είναι ίσως η σοβαρότερη πτυχή του Κυπριακού. Ποτέ στην Ιστορία δεν υπήρξε πλήρης αποκατάσταση της δικαιοσύνης μετά από εποικισμό περιοχών, ως συνέπεια πολεμικών επιχειρήσεων.

Το σχέδιο έδινε τη δυνατότητα για κάποιες βελτιώσεις με περιορισμούς στους αριθμούς αυτών που θα αποκτούσαν την υπηκοότητα. Οι Τούρκοι είχαν τη δυνατότητα να υποβάλουν κατάλογο 45.000 ονομάτων που θα έπαιρναν την υπηκοότητα. Σύμφωνα με τα στοιχεία των Η.Ε., δεν μπόρεσαν να συμπληρώσουν τον αριθμό αυτό και δήλωσαν λιγότερους.

Το πιο σημαντικό ήταν ότι θα έκλεινε η πόρτα για περαιτέρω εποικισμό. Έστω και με την παρουσία των εποίκων, η αναλογία πληθυσμού, λόγω της μετανάστευσης των Τουρκοκυπρίων, ήταν κοντά σ' αυτήν του '60, δηλαδή (80-20).

Με τη μη λύση, 

την οικονομική ανάπτυξη 

και την προσέλκυση εργατικού δυναμικού από την Τουρκία, 

οι έποικοι έγιναν πλειοψηφία στα κατεχόμενα, 
ενώ στο σύνολο της Κύπρου, ο ντε φάκτο πληθυσμός είναι ήδη 75-25. 


Με το ρυθμό αύξησης των εποίκων και την υπεργεννητικότητα, η Κύπρος βρίσκεται υπό σοβαρό δημογραφικό κίνδυνο. Σε πέντε ή δέκα χρόνια οι αναλογίες θα είναι 60-40 και θα συνομιλούμε πλέον με τους Τούρκους και όχι με τους Τουρκοκύπριους τη ρύθμιση των συνόρων και όχι λύση επανένωσης. 


Με ποιους;

5. Οι πρόσφυγες έχαναν τις περιουσίες τους

Οι μισοί από τις 160.000 πρόσφυγες του 1974 που κατοικούσαν στα εδάφη που θα επιστρέφονταν θα αποκτούσαν εξ ολοκλήρου τις περιουσίες τους. Για τους υπόλοιπους το Σχέδιο Ανάν επανέφερε, επί της αρχής, τις περιουσίες εκεί που ήταν το 1974.

Ύστερα άρχιζε η αναδιανομή με διάφορα περίπλοκα κριτήρια. Πολλές από αυτές τις περιουσίες αναμφίβολα δεν θα επιστρέφονταν και θα αποζημιώνονταν. Στην τελική εκδοχή του σχεδίου υπήρχε η ρήτρα για την επιστροφή τουλάχιστον του 1/3 των περιουσιών.

Όλα αυτά αποτελούν πλέον Ιστορία. 

Όταν κατατέθηκε το σχέδιο, το 2002, με εξαίρεση μερικές περιοχές, οι περιουσίες ήταν όπως τις άφησαν πίσω τους οι Ελληνοκύπριοι το 1974.

Σήμερα τα κατεχόμενα είναι αγνώριστα.

Σύμφωνα με το σχέδιο, όταν το κατά κεφαλή εισόδημα των Τουρκοκυπρίων έφτανε το 85% εκείνου των Ελληνοκυπρίων, θα καταργούνταν όλοι οι περιορισμοί στην απόκτηση και εκμετάλλευση περιουσίας. 

Το 2002, το κατά κεφαλή εισόδημα των Τουρκοκυπρίων ήταν 3.500 δολάρια. Σήμερα, χωρίς λύση, ανήλθε στις 10.000, έναντι 20.000 των Ελληνοκυπρίων. 


Με το ρυθμό ανάπτυξης που θα πρόσφερε η λύση, την εισροή κονδυλίων από την Ε.Ε. μέσω του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και τη ραγδαία αύξηση της αξίας της γης, η εξισορρόπηση ήταν ζήτημα μερικών χρόνων, οπόταν θα καταργούνταν όλες οι παρεκκλίσεις. Οι Ελληνοκύπριοι που έχουν την εμπειρία και τη γνώση θα ανέπτυσσαν τουριστικά τα κατεχόμενα και η ενιαία οικονομία, εντός της Ε.Ε., θα επανένωνε ουσιαστικά τη χώρα.

Σήμερα, όχι μόνο ο κόσμος έχασε συνολικά τις περιουσίες του, αλλά τα κατεχόμενα αναπτύσσονται από Τούρκους, Εβραίους και Βρετανούς επιχειρηματίες και μάλιστα κατά τρόπο ανταγωνιστικό προς την κυπριακή τουριστική βιομηχανία.

6. 8η Ιουλίου: Μια χαμένη υπόθεση

Το 2004 είχε "συνωμοτήσει το σύμπαν" για τη λύση του Κυπριακού. 

Οι Αμερικάνοι επιθυμούσαν σταθεροποίηση στην περιοχή, 

οι Τούρκοι καίγονταν για μια ημερομηνία, 

η Ε.Ε. επιθυμούσε διακαώς μια ενωμένη Κύπρο στην Ε.Ε., 

οι Τουρκοκύπριοι ήταν στους δρόμους, 

οι περιουσίες ήταν παρθένες, 

ο εποικισμός ελεγχόμενος 

και η κοινωνία γόνιμη για τη λύση. 

Όλη αυτή η ενέργεια εκτονώθηκε. 

Τίποτα απ' όλα αυτά δεν ισχύει σήμερα. 


Η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. με άλυτο το πρόβλημά της δεν την έκανε ισχυρότερη, όπως πίστεψε ο μέσος πολίτης. Αντιθέτως, επιτάχυνε την πορεία προς την ευρωδιχοτόμηση.

Η 8η Ιουλίου είναι μόνο μια ημερομηνία, όπως τις εκατοντάδες άλλες στο ημερολόγιο του Κυπριακού. 

Δεν έχει καν το χαρακτήρα των συμφωνιών Μακαρίου - Ντενκτάς, του 1977. Όπου, χωρίς πολιτική συγκυρία και κοινά συμφέροντα, παρέμεινε για 25 χρόνια μια πολιτική διακήρυξη. 

Η συγκυρία υπήρξε το 2004 και χάθηκε εντελώς ανεκμετάλλευτη. 


Η πικρή αλήθεια είναι ότι το Κυπριακό λύθηκε, με τους χειρότερους όρους για τους Ελληνοκύπριους, το 2004.

http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=2044&-V=analysis