Ποιο ακριβώς είναι το σκάνδαλο με τη διατροφή της Αλιμόνου; Είναι ή δεν είναι ο γάμος μία συναλλαγή, ένα συμβόλαιο μεταξύ δύο τυπικά ίσων προσώπων που ρυθμίζεται εξαντλητικά από το κράτος; Η Αλιμόνου εξασφάλισε μία πλούσια διατροφή, ανάλογη της οικονομικής επιφάνειας του πρώην συζύγου της και των δικών της προσόντων για τα οποία την παντρεύτηκε.
Δεν ερχόμαστε δα και πρώτη φορά αντιμέτωποι με αυτή την πραγματικότητα. Στις ώριμες καπιταλιστικές κοινωνίες, το σύνολο των ανθρώπινων σχέσεων τείνει να πάρει τη μορφή της ανταλλακτικής πράξης. Σου δίνω τόσα και περιμένω το ισοδύναμο αντίτιμο. Αυτό αποτυπώνεται ακόμη και στη γλώσσα – «δεν παίρνω αρκετά από αυτή τη σχέση», «δεν επενδύεις όσο εγώ στον γάμο μας» κ.ο.κ.
Το πρότυπο για κάθε αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων γίνεται η εμπορική συναλλαγή. Η αγάπη, η στοργή, η φροντίδα, το σεξ μετατρέπονται σε αντικείμενα που ανταλλάσσονται με άλλα, ίσης αξίας αντικείμενα. Όταν το ένα μέρος αισθάνεται ριγμένο από την ανταλλαγή μπορεί να τη διακόψει. Αν προκύψει διαφωνία μεταξύ τους ένα ολόκληρο σύστημα από νόμους, δικαστήρια, δικηγόρους είναι έτοιμο να επιληφθεί και να τη διευθετήσει επιβάλλοντας την τήρηση του συμβολαίου ή καταλογίζοντας την πρέπουσα αποζημίωση. Όπως ακριβώς γίνεται και στις εμπορικές αντιδικίες.
Αυτή όμως είναι η μισή αλήθεια. Αν όλες οι κοινωνικές σχέσεις οργανώνονταν εξολοκλήρου στη βάση της ανταλλαγής, του κέρδους και του ποσοτικοποιημένου υπολογισμού η κοινωνία θα κατέρρεε. Ακόμη και οι καθαρά εμπορικές συναλλαγές στηρίζονται σε εξωοικονομικές νόρμες και αντιλήψεις όπως η εμπιστοσύνη, η αξιοπιστία, η κοινωνική ευθύνη κ.α. Η ιδέα της μιας κοινωνίας – σούπερ μάρκετ όπου η ανθρώπινη αλληλεπίδραση έχει υποβιβαστεί σε τυποποιημένη ανταλλαγή ισοδύναμων, μοιάζει αφόρητη.
Οι άνθρωποι πασχίζουν να δώσουν νόημα στη ζωή τους μέσα από τις σχέσεις τους, πρωτίστως τις ερωτικές, την ίδια στιγμή που η καπιταλιστική συνθήκη τις εκκενώνει από κάθε περιεχόμενο, πέραν της ανταλλαγής αντικειμένων ή αντικειμενοποιημένων συναισθημάτων. Συνήθως μάλιστα διαμορφώνοντας εξωπραγματικές προσδοκίες από αυτές τις σχέσεις, ακριβώς για να υπεραναπληρώσουν το κενό της υπόλοιπης ύπαρξης τους. Μέχρι να προσγειωθούν ανώμαλα. Όσο μεγαλύτερη η έλλειψη, τόσο πιο έντονη η αναζήτηση και η φαντασιακή επένδυση.
Η υπόθεση Αλιμόνου – Βαρδινογιάννη καθιστά κραυγαλέα την ανταλλακτική διάσταση του γάμου, την εμπορευματοποίηση του πιο προσωπικού δεσμού – κάτι που όμως, όλοι γνώριζαν ότι συμβαίνει. Το «σκάνδαλο» που προκαλεί απορρέει από την αντίδραση, την ανάγκη των ανθρώπων να περιφρουρήσουν πτυχές των σχέσεων τους από την επέλαση του εμπορεύματος, να διαφυλάξουν το ιερό – έναν τόπο νοήματος και διαφυγής από την «άψυχη» πραγματικότητα της υπολογιστικής συναλλαγής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου