H πτώση της Ελλάδας κατά 5 θέσεις στη διεθνή κατάταξη της ελευθερίας του Τύπου των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF) και η πληθώρα δημοσιευμάτων ξένων ΜΜΕ για την επιδείνωση της κατάστασης τον τελευταίο χρόνο, επιβεβαιώνουν την άκρως ανησυχητική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα.
Ο Γιώργος Πλειός, Πρόεδρος του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο ΕΚΠΑ και μέλος του ΔΣ του ΕΣΡ (Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο),
έχει αρχείο 30 σελίδων με συγκεκριμένες περιπτώσεις παραβίασης της ελευθερίας του Τύπου μόνο κατά τα τελευταία χρόνια, καθώς υπήρξε μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου του European Center for Press and Media Freedom.
Στη συνέντευξη που παραχωρεί στο tvxs, απαριθμεί τα πιο κραυγαλέα περιστατικά της κυβέρνησης Μητσοτάκη που είχαν σαν αποτέλεσμα την διεθνή κατακραυγή και πιάνει το νήμα από το 2002 οπότε άρχισαν να φαίνονται τα ανησυχητικά σημάδια.
Μετά τον Guardian και την Deutsche Welle) το France24, κάνει εκτενή αναφορά στον περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα και οπισθοδρόμηση. Στο ρεπορτάζ φιλοξενούνται δηλώσεις δημοσιογράφων και ακαδημαϊκών, που περιγράφουν ένα τρομακτικό σκηνικό φόβου, πιέσεων και απειλών για την ανεξάρτητη δημοσιογραφία στη χώρα.
Ποια είναι τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα που αναδεικνύουν το πρόβλημα του περιορισμού της ελευθερίας του τύπου από την κυβέρνηση Μητσοτάκη;
Δεν έκαναν μόνο ο Guardian και η Deutsche Welle αναφορά με ρεπορτάζ και άρθρα τους στη δεινή κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα. Έκαναν επίσης το Al Jazeera, το Open Democracy, καθώς και πολλά άλλα Μέσα.
Η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα εκτιμώ ότι δεν βρίσκεται απλώς σε κίνδυνο, αλλά έχει υποχωρήσει αρκετά και βρίσκεται πλέον σε κρίσιμο σημείο.
Αψευδής μάρτυρας είναι η πτώση κατά 5 θέσεις στη διεθνή κατάταξη της ελευθερίας του Τύπου των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF), ήτοι από τη θέση 65 που βρισκόταν η χώρα το 2020 και το 2019 (με μετρήσεις που έγιναν το 2019 και 2018 αντίστοιχα) η χώρα βρέθηκε στη θέση 70 το 2021 (με μέτρηση που έγινε το 2020).
Το Mapping Media Freedom, το οποίο σημειωτέον ελέγχει από τρεις ανεξάρτητες μεταξύ τους πηγές τις καταγγελίες που λαμβάνει, αναφέρει 133 περιπτώσεις παραβίασης της ελευθερίας του Τύπου τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας.
Σημειώστε ότι οι περισσότερες αναφορές για παραβίαση της ελευθερίας του Τύπου τον τελευταίο χρόνο στο Mapping Media Freedom προέρχονται από την Τουρκία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, την Ιταλία και την Ελλάδα.
Αναφερθήκατε σε μια σειρά από παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου τα τελευταία χρόνια, που περιλαμβάνουν δημοσιογράφους που κρατούνται ή εκφοβίζονται και αστυνομικούς που χτυπούν φωτογράφους κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων. Υπάρχουν έρευνες που να δείχνουν μια κλίμακα επιδείνωσης της κατάστασης σε σχέση με προηγούμενα έτη;
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι:
η δολοφονία του Γ. Καραϊβάζ, για την οποία δεν υπάρχει ακόμα καμία γνωστή εξέλιξη, όπως και η δολοφονία του Σ. Γκιόλια, η οποία επίσης δεν εξιχνιάστηκε,
η στάση του πρωθυπουργού απέναντι στην Ολλανδή δημοσιογράφο,
η λογοκρισία κατά την περίοδο του λοκ ντάουν,
η «λίστα Πέτσα»,
η επίθεση της αστυνομίας εναντίον δημοσιογράφων στις 17 Νοεμβρίου 2020 και στις 6 Δεκεμβρίου 2020,
η λογοκρισία ακολούθως η παραίτηση της Ε. Ακρίτα,
οι πιέσεις επί της Κρουστάλλη από το Μέγαρο Μαξίμου, όπως γράφτηκε στον Τύπο, και ακολούθως η παραίτησή της από το Βήμα,
η επίθεση της αστυνομίας εναντίον ομάδας δημοσιογράφων που κάλυπταν διαδήλωση υπέρ του αιτήματος του Κουφοντίνα,
η επίθεση φασιστών εναντίον Γερμανικού κινηματογραφικού συνεργείου.
Επίσης η παρεμπόδιση δημοσιογράφων που προσπαθούν να καλύψουν το προσφυγικό,
η εισβολή στο σπίτι του Δ. Ινδαρέ και η κακοποίησή του,
η σύλληψη και προσαγωγή σε δίκη φωτορεπόρτερ που κάλυπτε την εκκένωση προσφύγων από κτίριο στην περιοχή των Εξαρχείων,
η προσαγωγή δημοσιογράφου στην Αντίπαρο που περίμενε την άφιξη του πρωθυπουργού για να τον κινηματογραφήσει,
η απόπειρα του πρώην υπουργού ΠΡΟΠΟ να ελέγξει την πρόσβαση των δημοσιογράφων στα γεγονότα και τις πληροφορίες τους κατά την εξέλιξη διαδηλώσεων,
το νέο άρθρο (36) που τις ψευδείς ειδήσεις, χωρίς να τις ορίζει, αλλά κυρίως προληπτικά, πριν προκαλέσουν κάποιο αποτέλεσμα, μόνο με την υποκειμενική εκτίμηση (τίνος?) ότι αυτό, μπορεί να συμβεί και πολλά πολλά άλλα.
Έχω αρχείο 30 σελίδων με συγκεκριμένες περιπτώσεις παραβίασης της ελευθερίας του Τύπου μόνο κατά τα τελευταία χρόνια, καθώς υπήρξα μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου του European Center for Press and Media Freedom και συγκεντρώνω έκτοτε σχετικό υλικό, στο μέτρο που μου επιτρέπουν τα άλλα καθήκοντά μου.
Παραβιάσεις όμως είχαμε και την περίοδο 2014 – 2019 που αφορούσαν παρεμπόδιση δημοσιογράφων μηνύσεις και μποϊκοτάζ κατά ΜΜΕ, επιθέσεις ακροδεξιών και άλλων κατά δημοσιογράφων κ.λπ.
Ενώ πιο πριν, στο διάστημα 2009 – 2014 είχαν σημειωθεί τουλάχιστον 59 βίαιες επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων, 5 άδικες προσαγωγές δημοσιογράφων, μια δολοφονία (Γκιόλια) και πολλές απολύσεις και πράξεις λογοκρισίας.
Με δυο λόγια, από το 2009 και μετά η κατάσταση έχει επιδεινωθεί με κύρια περίοδο έξαρσης της επιδείνωσης το διάστημα 2009 – 2014 και ο τελευταίος χρόνος. Μένει να δούμε τι θα δείξει η κατάταξη των RSF για φέτος, που θα δημοσιευτεί το 2022.
Σημειώστε ότι το 2002 η χώρα κατείχε τη θέση 19, ωστόσο από το 2006 που η χώρα βρέθηκε στη θέση 32 και στη συνέχεια το 2007/8 βρέθηκε στη θέση 30, η κατάσταση διαρκώς επιδεινώνεται.
Δημοσιογράφοι υποστηρίζουν ότι το 2021, αστυνομία και υπουργεία αγνοούσαν συστηματικά τα email τους που αναζητούσαν απαντήσεις για την πανδημία του κορωνοϊού, τις αστυνομικές καταχρήσεις και την προσφυγική κρίση.
Υπάρχει ανάλογο προηγούμενο και πως μπορούν οι δημοσιογράφοι να αμυνθούν απέναντι στις εξωθεσμικές πρακτικές της κυβέρνησης; Την ώρα μάλιστα που μια ανακοίνωση της ΕΣΗΕΑ δεν δίνει λύση στο πρόβλημα.
Όπως ανέφερα προηγουμένως και όπως έχω ξαναπεί, κατά την περίοδο της καραντίνας η ενημέρωση των συντακτών υγείας στην αίθουσα του Υπουργείου Υγείας, και κατ’ επέκταση του κοινού, υφίστατο τριπλή λογοκρισία.
Πρώτον δεν είχαν διαπιστευτεί οι συντάκτες υγείας όλων των Μέσων και συνεπώς μόνο στους επιλεγμένους γίνονταν ενημέρωση.
Δεύτερον οι ερωτήσεις των δημοσιογράφων υφίσταντο έλεγχο.
Έπρεπε να δοθούν στον υπεύθυνο του υπουργείου υγείας ορισμένη ώρα πριν την ενημέρωση και επιπλέον τις ερωτήσεις έθετε εκπρόσωπος του υπουργείου υγείας όχι οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι.
Πράγματα αδιανόητα κατά τη γνώμη μου για δημοκρατική χώρα.
Τρίτο, ενώ οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης ήταν τρεις, δηλαδή τριών υπηρεσιών της, οι δημοσιογράφοι μπορούσαν να θέσουν μόνο μια ερώτηση. Ανάλογες, αλλά όχι αυτής της έκτασης, παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου σημειώθηκαν και σε άλλες χώρες.
Στην Ουγγαρία η κυβέρνηση της χώρας ποινικοποίησε τα fake news (εμείς ακολουθήσαμε δεύτεροι, με ενάμιση χρόνο διαφορά).
Στην Τσεχία επίσης επεβλήθη έλεγχος στην ενημέρωση των δημοσιογράφων για την πανδημία. Στην Ρουμανία παρατηρήθηκε κυβερνητική χρηματοδότηση των Μέσων όπως και στην Ελλάδα, γεγονός για το οποίο υπήρξαν καταγγελίες διεθνών οργανισμών.
Καθώς διεφάνησαν από νωρίς αυτές οι εξελίξεις όταν ξέσπασε η πανδημία, γι’ αυτό διεθνείς οργανισμοί που ασχολούνται με την ελευθερία του Τύπου απηύθυναν έκκληση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει μέτρα για την προστασία της ελευθερίας του Τύπου. Που από ότι φαίνεται δεν υπήρξε αποτελεσματική αντίδραση.
Τι δυνατότητες παρέμβασης έχει το ΕΣΡ; Τις εξαντλεί;
Δεν έχω εξουσιοδότηση να μιλήσω για λογαριασμό του ΕΣΡ.
Μπορώ όμως να σας πω τη γνώμη μου.
Στο μέτρο του δυνατού καταβάλλω προσπάθειες να γίνουν αποδεκτές οι απόψεις μου από τα άλλα μέλη, όταν αυτές διαφέρουν, όπως φυσικά και εκείνοι κάνουν το ίδιο.
Ωστόσο, αν μπορούσα να κάνω μια μακροσκοπική παρατήρηση θα έλεγα ότι χρειάζεται σημαντική αλλαγή του προβλεπόμενου από τον νόμο τρόπου λειτουργίας τους ΕΣΡ.
Πράγμα που δεν έκανε ούτε η προηγούμενη κυβέρνηση. Ποιες ακριβώς αλλαγές κατά τη γνώμη μου πρέπει να γίνουν είναι ένα ζήτημα που θέλει ιδιαίτερη συζήτηση.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τον Νοέμβριο ενεπλάκη σε δημόσια σύγκρουση με Ολλανδή δημοσιογράφο, η οποία τον κατηγόρησε ότι «λέει ψέματα», αφού αρνήθηκε ότι πραγματοποιεί παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών στη θάλασσα.
Είναι ένα από τα γεγονότα που πρόσθεσαν αρνητική δημοσιότητα στη χώρα εξαιτίας του χειρισμού του πρωθυπουργού. Ομοίως τα επαναλαμβανόμενα ρεπορτάζ στον ξένο τύπο αμαυρώνουν την εικόνα της χώρας. Γιατί δεν φαίνεται να ανησυχεί η κυβέρνηση κατά τη γνώμη σας;
Και η πιο σύντομη διαδρομή στα διεθνή Μέσα θα σας δώσει άφθονο γραπτό και οπτικοακουστικό υλικό με περιγραφές των επίδικων επαναπροωθήσεων (pushbacks).
Μια επίσκεψη στα νησιά του Αιγαίου και συζητήσεις με τοπικους δημοσιογράφους και άλλους παράγοντες επίσης θα σας δώσει αρκετές πληροφορίες.
Το ότι δεν το συναντά το ελληνικό κοινό αυτές τις πληροφορίες στα δικά του Μέσα δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν. Ξαναλέω, ανατρέξτε στα διεθνή Μέσα.
Και ξέρετε τι λένε ακόμα κάποιες από αυτές τις πληροφορίες;
Ότι οι άνθρωποι που το 2015 έκαναν διάσωση τώρα είναι υποχρεωμένοι να κάνουν επαναπροωθήσεις, γεγονός το οποίο στο βαθμό που ισχύει μαρτυρά και ένα προσωπικό δράμα πολλών από αυτούς τους ανθρώπους.
Σε ότι αφορά αυτό που με ρωτάτε δεν ξέρω να σας απαντήσω.
Πιστεύω ότι η κυβέρνηση δεν ανησυχεί διότι δεν υπάρχουν αντιδράσεις ούτε από το εσωτερικό ούτε από το εξωτερικό. Προκαλεί εντύπωση ότι πλείστα ευρωπαϊκά όργανα αντιδρούν όταν συμβαίνουν παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου σε άλλες χώρες, όπως η Ρωσία, η Λευκορωσία, ακόμα και η Πολωνία ή Ουγγαρία, αλλά όχι όταν κάτι ανάλογο συμβαίνει στην Ελλάδα.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ίσως υπάρχει ένα deal μεταξύ της Ελλάδας και της ΕΕ που όπως φαίνεται έχει να κάνει με το προσφυγικό.
Διερωτώνται, μήπως η ΕΕ δεν αντιδρά επειδή η Ελλάδα με την πολιτική των επαναπροωθήσεων ανακόπτει τα ρεύματα των προσφύγων και μεταναστών που άλλως θα κατευθύνοντας προς την Ευρώπη και έτσι την «γλυτώνει» από το βάρος τους, αλλά και από το βάρος ρατσιστικών και ξενοφοβικών κινημάτων που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σε αντίθετη περίπτωση;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου