Το σχέδιο της Ν.Δ. όχι μόνο είναι αόριστο και άρα αστάθμητο και γι’ αυτό απρόσφορο για την εκπόνηση αναλογιστικής μελέτης (καθώς οι ασφαλιστικές εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών αφήνονται –προς το παρόν– στη δική τους επιλογή), αλλά οδηγεί και σε μικρότερες συντάξεις για την πλειονότητα των πολιτών.
Προσφάτως ξαναδιάβασα το γραμμένο πριν από σχεδόν 30 χρόνια βιβλίο του πρ. διοικητή ΙΚΑ, Γρηγόρη Σολωμού, «Κοινωνική Ασφάλιση» με υπότιτλο «Από την κρίση στον Ενιαίο Φορέα». Ο συγγραφέας διατύπωνε προσδοκίες και ο αείμνηστος Γιώργος Γεννηματάς (που το προλόγιζε) εξέφραζε την ελπίδα για την ίδρυση Ενιαίου «Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης».
Από την αναδρομή σε όσα βιβλία γράφτηκαν, κατά καιρούς, για το ασφαλιστικό, συμπεραίνεται ότι ο ν. 4387/2016 είναι ο μόνος που κινήθηκε στην κατεύθυνση της δημιουργίας όρων κοινωνικής συνοχής, δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Αλλά με ελλείψεις, εξαιτίας των διαμορφωμένων καταστάσεων-στρεβλώσεων κατά τις προηγηθείσες δεκαετίες. Δεν νομοθετήσαμε σε λευκό τοπίο. Ανασχέσαμε όμως τη διαρκή τάση μείωσης συντάξεων. Μετά τον Αύγουστο του 2018 μπορέσαμε να προχωρήσουμε σε βελτιώσεις.
Στο τωρινό σχέδιο νόμου της Ν.Δ. που έχει αναρτηθεί στο ΟpenGov, πολλές από τις θετικές ρυθμίσεις μας φαίνεται να καταργούνται. Ενδεικτικά:
1) Καταργείται η πρόβλεψη ότι εκτός από τους συνταξιούχους αγρότες απαλλάσσονται από την υποχρέωση ασφάλισης και την περικοπή της σύνταξης και οι λοιποί συνταξιούχοι που τυχαίνει να έχουν και αγροτική παραγωγή (πράγμα σύνηθες στη χώρα μας).
2) Αυξάνεται η ελάχιστη μηνιαία ασφαλιστική εισφορά (που επηρεάζει το 88% των ελεύθερων επαγγελματιών-αυτοαπασχολούμενων) και καταργείται η δυνατότητα καταβολής επιπλέον εισφορών, αναλόγως των δυνατοτήτων των ασφαλισμένων, ώστε να εξασφαλίζονται υψηλότερες συντάξεις, αφού πλέον, η επιπρόσθετη εισφορά περιορίζεται σε τέσσερα ποσά-κλάσεις.
3) Καταργείται η μειωμένη ασφαλιστική εισφορά (ύψους 4% επί του κατώτατου μισθού) για την πρόνοια των εμμίσθων ΕΤΑΑ και επαναφέρεται ο υπολογισμός επί των τακτικών αποδοχών.
4) Επαπειλείται η πλήρης ή μερική κατάργηση του άρθρου 30 του ν. 4387/2016 αναφορικά με την προσαύξηση 0,075% σε εκείνους που κατέβαλλαν εισφορές ανώτερες από αυτές του ΙΚΑ−ΕΤΑΜ. 5) Αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο κατάργησης της σύνταξης προς συνταξιούχους ΕΤΕ με τη δομική ένταξη του ΕΤΕΑΕΠ στον ΕΦΚΑ κ.λπ.
Χωρίς να εξαντλούνται εδώ όλες οι σχετικές παρατηρήσεις, επισημαίνω τη διατύπωση του άρθρου 22 του σχεδίου που μιλά για εξαρτημένους έναντι αμοιβής και αγνοεί διάφορες κατηγορίες, όπως (ενδεικτικά) λαχειοπώλες, λαϊκές αγορές, πωλητές περιοδικού «Σχεδία» κ.λπ. Απόρροια άγνοιας ή πρόθεση εκ νέου κατακερματισμού;
Η κοινωνία απελευθερώνεται με την κοινωνική ασφάλιση στο πλαίσιο της οποίας αναπτύσσεται η αλληλεγγύη, τόνιζε στον πρόλογο του προαναφερόμενου βιβλίου ο Γιώργος Γεννηματάς. Οι πολιτικοί του απόγονοι (αν βρίσκονται τέτοιοι στο ΚΙΝ.ΑΛΛ.) συμμερίζονται σήμερα εκείνες τις διακηρύξεις; Διότι μέχρι σήμερα στοιχίζονταν με τις θέσεις της Ν.Δ., διακείμενοι εχθρικά στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης. Οχι μόνο επειδή υποκρίνονταν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έκοψε το ΕΚΑΣ, ενώ τούτο είχε δρομολογηθεί από το πρώτο Μνημόνιο
(συνεπώς οι συντάξεις του Ιανουαρίου του έτους 2015 θα καταβάλλονταν χωρίς ΕΚΑΣ, πράγμα που απέτρεψε ο ΣΥΡΙΖΑ), αλλά και διότι σύσσωμη η τότε αντιπολίτευση αδιαφόρησε για την ενδυνάμωση της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης, που αποδεδειγμένα εκκινεί με την ίδρυση του ΕΦΚΑ και του ΕΤΕΑΕΠ.
Διαχρονικά οι κυβερνήσεις της Δεξιάς περιόριζαν τις δαπάνες κοινωνικής προστασίας σε χαμηλά, μη ανεκτά επίπεδα. Κατά τη δεκαετία του 1960 ανέρχονταν στο 11-13% του ΑΕΠ, ενώ στη δεκαετία του 1970 κυμάνθηκαν σε ποσοστό 13-15% του ΑΕΠ. Θα ληφθούν τώρα μέτρα για τους ασθενέστερους; Η αποδυνάμωση της κοινωνικής προστασίας με ελάττωση των συντάξεων εξελίχθηκε βίαια εντός της περιόδου από τον Μάιο 2010 έως τον Δεκέμβριο του 2014, όπως καταγράφεται στον πίνακα 1:
Στο μεταξύ, τα διαδοχικά μέτρα μείωσης μισθών και συντάξεων και η αλματώδης αύξηση της ανεργίας επέφεραν αύξηση τω ελλειμμάτων και μείωση του ΑΕΠ, όπως η οικονομική κατάσταση των φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης κατά την περίοδο 2013-2018 αποτυπώνεται στον πίνακα 2:
Η ίδρυση του ΕΦΚΑ επέφερε τη βαθμιαία μετάβαση από τα ελλείμματα στα πλεονάσματα (γράφημα 1):
Η σταθερή βελτίωση των οικονομικών επιτευγμάτων του ΕΦΚΑ ευνοήθηκε από τη μείωση του ύψους των εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες λόγω της σύνδεσής τους με το καθαρό εισόδημα, όπως απεικονίζεται στο γράφημα 2:
Το 2019, από τους 636.000 ελεύθερους επαγγελματίες, οι 570.000 πλήρωναν μέση μηνιαία εισφορά 160 ευρώ, ενώ από τους 133.000 επιστήμονες, οι 102.000 πλήρωναν μέση μηνιαία εισφορά 133 ευρώ (ελάχιστη: 29 ευρώ, μέγιστη: 186 ευρώ).
Η μείωση των εισφορών οδήγησε σε αύξηση του ποσοστού εισπραξιμότητας των μη μισθωτών από το 53% στο 70% (γράφημα 3).
Με τις νέες εισφορές που θέλει να επιβάλει η Ν.Δ. επιβαρύνονται τα χαμηλά εισοδήματα έως 12.000 ευρώ και ελαφρύνονται τα πολύ υψηλά εισοδήματα.
Στο γράφημα 4 φαίνεται η κατάργηση του κανόνα της αναδιανομής που χαρακτήριζε πάντα τη δημόσια κοινωνική ασφάλιση.
Το σχέδιο της Ν.Δ. όχι μόνο είναι αόριστο και άρα αστάθμητο και γι’ αυτό απρόσφορο για την εκπόνηση αναλογιστικής μελέτης (καθώς οι ασφαλιστικές εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών αφήνονται –προς το παρόν– στη δική τους επιλογή), αλλά οδηγεί και σε μικρότερες συντάξεις για την πλειονότητα των πολιτών.
Οι υποσχέσεις για αυξήσεις είναι μετέωρες και θα διαψευσθούν. Και τούτο διότι:
Το 72% των συνταξιούχων έχει χρόνο ασφάλισης λιγότερο από 30 έτη.
Το 14% των συνταξιούχων έχει χρόνο ασφάλισης 9.000-10.000 ημέρες εργασίας.
Μόνο το 2% των συνταξιούχων έχει χρόνο ασφάλισης πάνω από 12.000 ημέρες εργασίας.
Εν τω μεταξύ θα σημειωθεί αύξηση δαπανών και μείωση εσόδων.
Και τούτο διότι ο Δεκέμβριος έκλεισε με 50.000 παραπάνω εκκρεμείς συντάξεις από εκείνες που είχαν συγκεντρωθεί τον Ιούλιο του 2019 με τάση περαιτέρω αύξησης, διότι οι αλλαγές στο οργανόγραμμα και η απορρόφηση του ΕΤΕΑΕΠ θα αυξήσουν τις εκκρεμότητες αλλά και τη δημοσιονομική δαπάνη ως μεταφερόμενη υποχρέωση.
Από την αύξηση των εισφορών θα προκύψει ως αναπόφευκτη συνέπεια η μείωση της εισπραξιμότητας.
Ηδη, στον προϋπολογισμό του 2020 προβλέπεται μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 200 εκατ. ευρώ (123 εκατ. ευρώ για τις κύριες συντάξεις και 77 εκατ. ευρώ για τις επικουρικές).
Ο ΕΦΚΑ έχει αποδειχθεί βιώσιμος και αναπτυσσόμενος, σύμφωνα με την αναλογιστική μελέτη που δέχθηκε η Κομισιόν, μελέτη στην οποία αποτυπώνεται η εξέλιξη της συνταξιοδοτικής δαπάνης ως ποσοστό του ΑΕΠ έως το 2070 (γράφημα 5).
Από τα παραπάνω προκύπτει το θετικό πρόσημο των παρεμβάσεών μας όχι μόνο γιατί αντιμετωπίσαμε παθογένειες που υπήρχαν διαχρονικά στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και επειδή δημιουργήσαμε καίριες βάσεις για την ανάπτυξή του με τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που αναπτύξαμε ακόμη και πριν από τον Αύγουστο του 2018.
Η νομοθετική παρέμβαση της Ν.Δ. δεν προκαλεί μόνο αβεβαιότητα για το μέλλον. Κυρίως δημιουργεί συνθήκες αμφισβήτησης κατά τις διαδικασίες αξιολόγησης, αντί της ασφαλούς αξιοποίησης του δημοσιονομικού χώρου που κερδίζουμε ήδη από το έτος 2020 κατά το ποσό του 1,6% (περίπου 3 δισ.), όπως φαίνεται στο γράφημα 5, και δικαιούμαστε να αξιοποιήσουμε προς όφελος των συνταξιούχων, προχωρώντας στις περαιτέρω βελτιώσεις του ν. 4387/2016 που είχαμε σχεδιάσει. Η Ν.Δ. όμως κατήργησε τη δέκατη τρίτη παροχή συντάξεων, την οποία είχαμε δεσμευθεί ότι θα καταβάλλουμε με απόλυτη πληρότητα.
* Τέως υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου