Εάν υπάρχει ένα πανεπιστήμιο που θα ήθελαν πολλές χώρες να το φιλοξενούν, αυτό είναι το Χάρβαρντ. Έχει την πολυτέλεια να μαζεύει την "κρεμ ντε λα κρεμ' των καθηγητών απ' όλο τον κόσμο, έχει μαζέψει τα περισσότερα βραβεία Νόμπελ, μπορεί να ζητάει ακριβά δίδακτρα από τους φοιτητές του (52.000 δολάρια τον χρόνο) και παράλληλα μπορεί να ελκύει με υποτροφίες τα νέα ταλέντα.
Είναι ιδιωτικό πανεπιστήμιο με μακριά ιστορία, το οποίο χρηματοδοτούν αδρά όχι μόνο φιλάνθρωποι επιχειρηματίες και το πανίσχυρο δίκτυο των αποφοίτων του, αλλά και τα έσοδα από το ιδρυτικό του καταπίστευμα. Επιπλέον, εισπράττει και δημόσιες επιδοτήσεις που καλύπτουν το 17% των εσόδων του.
Στη Γηραιά Ήπειρο, η οποία, με εξαίρεση τη Βρετανία, δεν έχει παράδοση στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, όλες οι χώρες ονειρεύτηκαν να αποκτήσουν το δικό τους Χάρβαρντ. Αλλά καμία δεν τα κατάφερε.
Αν και τα τελευταία χρόνια άνοιξαν αρκετά ιδιωτικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Αυστρία, την Ελβετία ή στο Βέλγιο και κάποια από αυτά κατάφεραν να πάρουν τον επίσημο τίτλο “πανεπιστήμιο”, κανένα δεν κατάφερε πραγματικά να γίνει Χάρβαρντ.
Ούτε σε ό,τι αφορά τους διδάσκοντες και τους ερευνητές, ούτε σε ό,τι αφορά τους φοιτητές, ούτε σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση. Α
ν και τα περισσότερα ιδιωτικά ΑΕΙ στηρίχτηκαν σε μια γενναία δωρεά και κατάφεραν να εκμαιεύσουν είτε άτοκα δάνεια από το κράτος είτε κάθε είδους επιδοτήσεις από το Δημόσιο, μέσα σε λίγα χρόνια άρχισαν να ακροβατούν στα όρια της χρεοκοπίας.
Εξαίρεση σ’ αυτόν τον κανόνα είναι τα εκκλησιαστικά ανώτατα ιδρύματα -τέτοια υπάρχουν στη Γαλλία, την Ελβετία και τη Γερμανία- και κάποια business schools που ειδικεύονται στην εκπαίδευση των μάνατζερ, αλλά δεν κάνουν έρευνα.
Το "Χάρβαρντ του Βέζερ"
Χαρακτηριστικό παράδειγμα για την προβληματική πορεία των ευρωπαϊκών ιδιωτικών ΑΕΙ -των βρετανικών εξαιρουμένων- είναι το Πανεπιστήμιο Γιάκομπς στη Βρέμη. Ιδρύθηκε με πρότυπο το Χάρβαρντ, σε ένα όμορφο campus στις όχθες του ποταμού Βέζερ, χάρη στη δωρεά του θρυλικού εμπόρου της πόλης Κλάους Γιάκομπς και με την επιδότηση του κρατιδίου της Βρέμης.
Κατάφερε να προσελκύσει σημαντικούς καθηγητές και να ξεκινήσει ερευνητικά προγράμματα, φιλοδοξώντας να γίνει πραγματικά ένα πανεπιστήμιο της ελίτ και πνίγηκε στα χρέη.
Πάντως το παλεύει ακόμη, κόβοντας μεταπτυχιακά - και χάνοντας ένα μέρος από τους καθηγητές που του έδιναν την αύρα του ελιτίστικου. Ανάλογες ιστορίες μπορεί να ανακαλύψει κανείς για πολλά ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα που φιλοδοξούσαν να γίνουν κάποτε Χάρβαρντ, κυρίως από τότε που το γερμανικό κράτος αποφάσισε να μειώσει τις επιδοτήσεις.
Αντίθετα, τα ιδιωτικά ΑΕΙ, που μοιάζουν περισσότερο με τα δικά μας ΙΕΚ, ζουν και βασιλεύουν.
Κυρίως επειδή δίνουν τη δυνατότητα σε εργαζόμενους να σπουδάζουν και δη σε κλάδους της μόδας που δεν απαιτούν ακριβές υποδομές: τουριστικές επιστήμες, pilates, spa και “wellness”, για παράδειγμα.
Η φήμη των δημόσιων
Η αλήθεια είναι ότι το ευρωπαϊκό κεφάλαιο θα ήθελε πολύ να δει να ανθίζουν στην ηπειρωτική Ευρώπη ελίτ πανεπιστήμια, ιδιωτικοί “φάροι φωτός”, μακριά από το μαζικό δημόσιο πανεπιστήμιο.
Ωστόσο, στην εποχή μας κανείς Ευρωπαίος πολυεκατομμυριούχος δεν έχει δωρίσει όλη του την περιουσία σε ένα πανεπιστήμιο - καθώς, όσο ακριβά κι αν είναι τα δίδακτρα ενός ελίτ ιδρύματος, δεν αρκούν να καλύψουν ούτε το 20% των συνολικών εξόδων του, πόσο μάλλον να αφήσουν κέρδος.
Επιπλέον, πολλά δημόσια πανεπιστήμια, στα οποία κυριολεκτικά δεν χωράνε οι φοιτητές στα αμφιθέατρα, φροντίζουν να γίνονται το καθένα σε έναν ή δύο τομείς κορυφαία, συνδυάζοντας την παράδοσή τους με σημαντικές -δημόσιες- επενδύσεις σε εξειδικευμένη έρευνα.
Όπως επισημαίνει ο Ντίτμαρ Γκολ από το συμβούλιο επιστημών της Γερμανίας, “για να βρει κανείς μια τοπ δουλειά στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, δεν χρειάζεται να έχει τελειώσει ιδιωτικό πανεπιστήμιο. Μετράει να έχει πάρει το σωστό πτυχίο, με τον σωστό βαθμό, από το σωστό δημόσιο πανεπιστήμιο”.
Η πιστοποίηση
Μπορεί σε άλλες χώρες να μη ρυθμίζει το σύνταγμα το αν θα λειτουργούν ή όχι ιδιωτικά ΑΕΙ, ωστόσο παντού υπάρχει η έννοια της πιστοποίησης των ιδιωτικών ιδρυμάτων.
Για να πάρει ένα ίδρυμα τον τίτλο “πανεπιστήμιο”, πρέπει να διαθέτει αρκετό μόνιμο ακαδημαϊκό προσωπικό -διδάσκοντες που έχουν γίνει σε ένα αναγνωρισμένο πανεπιστήμιο καθηγητές, υφηγητές και λέκτορες-, πρέπει να κάνει έρευνα, πρέπει να έχει προγράμματα σπουδών που να καλύπτουν τα διεθνή στάνταρντ, να διαθέτει μια ευρεία παλέτα τμημάτων και την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή.
Και τέλος, πρέπει να έχει εξασφαλίσει μεσοπρόθεσμα τη χρηματοδότησή του.
Δεν είναι δυνατόν να αρχίσει κάποιος να σπουδάζει και να μην ξέρει εάν θα προλάβει να πάρει το πτυχίο του πριν το ίδρυμα χρεοκοπήσει...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου