Η ιστορία, την οποία θ' αρχίσουμε να διηγούμαστε, αρχίζει πριν ένα τέταρτο του αιώνα. Στο τιμόνι της χώρας βρίσκεται ο "αρχάγγελος της κάθαρσης", ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, γεγονός που αν τολμούσες να το προβλέψεις άλλο ένα τέταρτο του αιώνα νωρίτερα, θα σε παίρνανε για μουρλό.
Ο Μητσοτάκης εμφορείται από νεοφιλελεύθερες ιδέες, με τις οποίες ονειρεύεται ν' αλλάξει την χώρα. Έτσι, επιλέγει ως στενούς συνεργάτες του δυο μεγάλους θιασώτες του νεοφιλελευθερισμού και θαυμαστές του Φρήντμαν, τον...Στέφανο Μάνο και τον Ανδρέα Ανδριανόπουλο, στους οποίους εμπιστεύεται βασικά υπουργεία-φορείς των σχεδιαζόμενων μεταρρυθμίσεων (δημοσίων έργων αρχικά και κατόπιν οικονομίας-οικονομικών στον πρώτο, εμπορίου και βιομηχανίας-ενέργειας στον δεύτερο). Αυτή η τριανδρία (στην αρχή συμμετείχε και ο Ιωάννης Παλαιοκρασσάς) σχεδίασε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο περιλάμβανε σχεδόν τα πάντα, από τις δημόσιες συγκοινωνίες μέχρι την ΑΓΕΤ Ηρακλής.
Παράλληλα δε, προώθησε την "απελευθέρωση" της αγοράς μέσω της κατάλυσης κάθε κρατικού ελέγχου, από την τιμή του ψωμιού μέχρι την εκτέλεση μεγάλων τεχνικών έργων.
Το ότι σε όλους αυτούς τους τομείς τα έκανε ρόιδο, δεν θα μας απασχολήσει εδώ.
Εκείνο που θα μας απασχολήσει είναι ότι ανάμεσα σε όσα έβγαλε στο σφυρί εκείνη η κυβέρνηση, ήταν και μια μικρή τράπεζα στα πρόθυρα της πτώχευσης: η Τράπεζα Πειραιώς.
Πρώτη παρένθεση. Για την ακρίβεια, η Τράπεζα Πειραιώς πουλιόταν από την Εμπορική Τράπεζα, της οποίας ήταν θυγατρική. Της Εμπορικής Τράπεζας ήταν ιδιοκτήτης το ελληνικό δημόσιο, το οποίο την είχε πάρει από τον Στρατή Ανδρεάδη το 1975, επί ημερών Κωνσταντίνου Καραμανλή, για να την εξυγιάνει (με λεφτά του ελληνικού λαού, φυσικά). Επί ημερών Μητσοτάκη, η Εμπορική Τράπεζα "ξεφορτώθηκε" επτά θυγατρικές της.
Η τελευταία θυγατρική της, η Ιονική Τράπεζα, πουλήθηκε το 1999 στην Alpha Bank.
Το 2006, η Εμπορική αγοράστηκε από την γαλλική Credit Agricole, απ' όπου την πήρε και την απορρόφησε το 2013 η Alpha Bank.
Ωραίο παράδειγμα για το πως κάποιοι πλουτίζουν απ' αυτά που φτιάχνει (ή εξυγιαίνει) ο λαός με τους φόρους του.
Κλείνει η παρένθεση.
 |
| 11 Νοεμβρίου 2008: Μ. Σάλλας και Γ. Παπανδρέου συσκέπτονται στην Χαριλάου Τρικούπη. |
Λένε πως η ιστορία της ανθρωπότητας γράφεται από την τύχη.
Και μάλλον είναι αλήθεια το ότι πολλά μεγάλα ιστορικά γεγονότα οφείλονται σε τυχαίες συμπτώσεις. Πάντως, την εποχή που η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποφάσιζε να πουλήσει την Τράπεζα Πειραιώς, η τύχη το 'φερε να μένουν στην ίδια πολυκατοικία και, ως εκ τούτου, να έχουν γνωριστεί και να έχουν αναπτύξει φιλική σχέση, ο πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Επενδυτών Χρηματιστηρίου Αθηνών (ΠαΣΕΧΑ) Γιώργος Αλβανός και ένας σαραντάχρονος καθηγητής οικονομετρίας τού Παντείου Πανεπιστημίου, ο οποίος άκουγε στο όνομα Μιχάλης Σάλλας.
Ο Σάλλας δεν ήταν ένας απλός καθηγητής.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε διαβλέψει νωρίς το δαιμόνιο μυαλό αυτού του λιγομίλητου ηρακλειώτη, ο οποίος στα 24 χρόνια του ήταν ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη του ΠαΣοΚ που συνυπέγραψαν την Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη.
Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν ο ορισμός του ως καθηγητού στο Πάντειο οφείλεται στην στενή σχέση του με τον Ανδρέα, όμως το σίγουρο είναι ότι κατά την πρώτη οκταετία του ΠαΣοΚ ο Μιχάλης Σάλλας διετέλεσε γενικός γραμματέας του υπουργείου εμπορίου και διοικητής της Ελληνικής Τράπεζας Βιομηχανικής Αναπτύξεως (ΕΤΒΑ).
Σημειώστε κάπου αυτό το περί ΕΤΒΑ πριν συνεχίσουμε.
Δεύτερη παρένθεση, Στο βιογραφικό του, ο Μιχάλης Σάλλας υποστηρίζει ότι "από το 1984 έως το 1991... διετέλεσε πρόεδρος της επιτροπής κεφαλαιαγοράς". Δεδομένου ότι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ιδρύθηκε με τον Ν.1969/1991 και πρώτος πρόεδρός της ήταν ο καθηγητής Αυγουστίνος Βιντζηλαίος, προφανώς ο Σάλλας εννοεί ότι διετέλεσε πρόεδρος στο όργανο που προϋπήρχε της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Κλείνει η παρένθεση.
Εκείνη την εποχή, ο Αλβανός συνέλαβε μια εντυπωσιακή ιδέα: αφού οι διάφοροι μικρομεσαίοι επαγγελματίες, προκειμένου να εξυπηρετηθούν καλύτερα, μπορούν να φτιάξουν μια συνεταιριστική τράπεζα, γιατί να μη μπορούν να κάνουν το ίδιο και οι μεγάλοι επιχειρηματίες; Την ιδέα αυτή την εκμυστηρεύτηκε στον Μιχάλη Σάλλα για να δουλέψουν μαζί τις λεπτομέρειές της. Ο Σάλλας την βρήκε εξαιρετική. Κι όταν βγήκε για πούλημα η Πειραιώς, δεν υπήρχε λόγος να στηθεί τράπεζα από την αρχή. Το όχημα ήταν έτοιμο και σε καλή τιμή. Τώρα έπρεπε να βρεθούν και οι επιβάτες.
 |
| 10 Ιουλίου 2008: Ο Μ. Σάλλας (κέντρο) παραδίδει στο Πυροσβεστικό σώμα 30 καινούργια οχήματα, ως δωρεά της Τρ. Πειραιώς, παρουσία του τότε υπουργού εσωτερικών Πρ. Παυλόπουλου. |
Αυτό ήταν εύκολο. Χάρη στην πειθώ του Σάλλα, τα "μεγάλα κεφάλια" άρχισαν να επιβιβάζονται το ένα μετά το άλλο: ο Ηλιάδης της Σέλμαν, ο Βασιλάκης της Autohellas και κατόπιν της Aegean, ο Φουρλής των ΙΚΕΑ και της Intersport, ο Παπαγεωργίου της Σάνυο, ο Μπήτρος της ομώνυμης βιομηχανίας, ο Δασκαλόπουλος της Δέλτα, ο Δασκαλαντωνάκης με τα ξενοδοχεία Grecotel, ο Ηλιάδης της Ηλτέξ... (αργότερα, στην ομάδα προστέθηκαν ο Αγγελόπουλος της Χαλυβουργικής και ο Βαρδινογιάννης μέσω της Xios Bank). Ο Σάλλας έφτιαξε την "Ιδιωτική Επενδυτική", τους έβαλε όλους μέσα και τον Δεκέμβριο του 1991 παρουσιάστηκε στον Μητσοτάκη ως αγοραστής της Πειραιώς. Κι επειδή μπορεί ο Σάλλας να ήταν πασόκος αλλά το κεφάλαιο δεν καταλαβαίνει από κόμματα, η δουλειά έκλεισε. Στα 3 δισ. δραχμές, σκάρτα 9 εκατομμύρια ευρώ. Δώρο.
Παρένθεση τρίτη. Αντίπαλος του Σάλλα στην εξαγορά της Πειραιώς ήταν ένας πανίσχυρος όμιλος εφοπλιστών με επί κεφαλής τον Σταύρο Νταϊφά. Ο Σάλλας κατάπιε τον Νταϊφά με μια μπουκιά. Κλείνει η παρένθεση.
Από την επόμενη μέρα, η πτωχευμένη τράπεζα άρχισε να βελτιώνεται θεαματικά, κάτι που είναι απολύτως φυσιολογικό αφού όλοι όσοι συμμετείχαν στον "όμιλο επενδυτών" που την αγόρασε, μετέφεραν όλες τις δουλειές τους στο νέο τους απόκτημα. Μέσα σε λιγώτερο από έναν χρόνο, η Τράπεζα Πειραιώς θα γινόταν η τέταρτη σε μέγεθος τράπεζα της χώρας.
Το ευρώ, ως γνωστόν, γεννήθηκε την πρωτοχρονιά του 1999. Μέχρι τότε, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας χρησιμοποιούσαν μεν το δικό της η καθεμιά νόμισμα αλλά, σε μια προσπάθεια ενοποίησης των μεταξύ τους συναλλαγών, χρησιμοποιούσαν το εκιού (γαλλιστί εκύ). Το εκιού (European Currency Unit - ECU) ήταν, δηλαδή, ένα "καλάθι" στο οποίο συμμετείχαν όλα τα νομίσματα αυτών των χωρών με σταθερή ισοτιμία, η οποία άλλαζε όταν διευρυνόταν η Κοινότητα με την ένταξη νέων χωρών. Ενδεικτικά, ας πούμε ότι η συμμετοχή τής δραχμής στο εκιού ήταν αρχικά 1,31% και μετά την ένταξη Ισπανίας-Πορτογαλίας έπεσε στο 0,44%.
Από την εποχή του εκιού ο Μιχάλης Σάλλας είχε διαβλέψει την πορεία της Ευρώπης προς ένα κοινό νόμισμα. Μετά την συμφωνία του Μάαστριχτ, το 1992, όπου στεκόταν κι όπου βρισκόταν μαχόταν υπέρ του αναμενόμενου ευρώ, έδινε ομιλίες, δίδασκε, κονταροχτυπιόταν σε δημόσιες συζητήσεις και, κυρίως, κατάφερε να πείσει τους περισσότερους συντρόφους του στο ΠαΣοΚ αλλά και τον ίδιο τον Ανδρέα ότι το μέλλον της χώρας είναι συνυφασμένο με το νέο κοινό νόμισμα.
 |
| 26/11/2009, Θεσσαλονίκη. Ο Μιχάλης Σάλλας μόλις έχει ολοκληρώσει την ομιλία του στο Moneyshow, όπου πρότεινε την ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ, του Ιπποδρόμου και των δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης. Δίπλα του ο "πτωχός" Αλέκος Μπακατσέλος και αριστερά ο γιος του Νίκος. |
Όταν το ΠαΣοΚ χάνει την εξουσία το 1989, ο Σάλλας αποχωρεί οριστικά από την πολιτική και τις δημόσιες θέσεις. Κι όταν ο Μητσοτάκης αναλαμβάνει την εξουσία και βάζει μπρος το πρόγραμμα των αποκρατικοποιήσεων, ο Σάλλας περιμένει με την "Ιδιωτική Επενδυτική" του και το σχέδιο δημιουργίας μιας τράπεζας στα χέρια. Στην έντονη κριτική των πρώην συντρόφων του, απαντά δίχως περιφράσεις: "Σημασία δεν έχουν οι κυβερνήσεις, αλλά το πώς αξιοποιεί ο καθένας την εκάστοτε πολιτική και οικονομική συγκυρία".
Μόλις ο "όμιλος επενδυτών" αγόρασε την τράπεζα Πειραιώς, ο Σάλλας βρήκε την ευκαιρία να αποδείξει την ευφυΐα του. Αφού ισχυροποίησε την μέχρι τότε ανυπόληπτη τράπεζα με τον τρόπο που είπαμε χτες (κάνοντας τους μετόχους πελάτες), έβαλε στόχο να αυξήσει το μηδαμινό ποσοστό συμμετοχής της στην τραπεζική αγορά (0,12%) με αλλεπάλληλες εξαγορές. Κάθε του βήμα είναι προσεκτικά μελετημένο και, μόλις αρχίζει η εκτέλεσή του, απαγορεύεται κάθε υπαναχώρηση. Με το χρηματιστήριο να βρίσκεται στα κάτω του (οι επιπτώσεις από τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου και την απώλεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 1996 από την Ατλάντα τσάκισαν την Σοφοκλέους), ο Σάλλας δεν αφήνει καμμιά ευκαιρία να πάει χαμένη.
Στην αρχή, αγοράζει για πενταροδεκάρες υποκαταστήματα ξένων μεγάλων τραπεζών που λειτουργούν στην Ελλάδα. Έτσι, η Chase Manhattan, η Credit Lyonnais και η National Wetsminster (Nat West) μπαίνουν κάτω από την ομπρέλλα της Πειραιώς. Το 1998, ο Σάλλας κάνει το μεγάλο άλμα, εξαγοράζοντας την "πεθαμένη" τράπεζα Μακεδονίας-Θράκης αντί 27 δισ. δραχμών. Πολλοί ήσαν εκείνοι που έπσευσαν να πουν ότι ο Σάλλας τρελλάθηκε. Όμως, ο δαιμόνιος τραπεζίτης, όπως ήξερε πολύ καλά τι έκανε όταν αγόραζε την πρώτη τράπεζα που έβγαλε στο σφυρί η Νέα Δημοκρατία επί Μητσοτάκη, το ίδιο καλά ήξερε τι έκανε όταν αγόραζε την πρώτη τράπεζα που έβγαλε στο σφυρί το ΠαΣοΚ επί Σημίτη. Είπαμε: "Σημασία δεν έχουν οι κυβερνήσεις".
Δεν ήταν μόνο το γεγονός ότι, με την Μακεδονίας-Θράκης, η μέχρι χτες ανυπόληπτη Πειραιώς έβαζε πόδι στην Βόρεια Ελλάδα, αυξάνοντας κατακόρυφα το πελατολόγιό της. Το κυριώτερο ήταν ότι ο Σάλλας είχε ένα αλάνθαστο σχέδιο που θα πολλαπλασίαζε το επενδυμένο κεφάλαιο σε ελάχιστο χρόνο. Το σχέδιο αυτό λεγόταν "χρηματιστήριο".
 |
| Κλασσικό παράδειγμα για το πώς μια λανθασμένη πρόβλεψη μπορεί να ωφελήσει αυτόν που την έκανε. |
Είπαμε ότι βρισκόμαστε στο 1998. Σχεδόν δέκα χρόνια μετά το προηγούμενο στραπάτσο, η Σοφοκλέους τραβάει πάλι την ανηφόρα, χάρη κυρίως στα βρόμικα παιχνίδια που παίζονται τόσο από τους πολιτικούς όσο και από τα κοράκια των χρηματαγορών. Είναι η εποχή που ο Έλληνας μαθαίνει καινούργιες λέξεις: blue chip, limit up, προνομιούχες μετοχές... Η κάθε κουτσή Μαρία μπαίνει στο παιχνίδι μέχρι τα μπούνια. Κι ο Σάλλας, που ξέρει πολύ καλά τους όρους αυτού του παιχνιδιού, δεν έχει αντίρρηση να το παίξει. Άλλωστε, είπαμε ότι "σημασία δεν έχουν οι κυβερνήσεις, σημασία έχει πώς αξιοποιεί ο καθένας την εκάστοτε πολιτική και οικονομική συγκυρία". Με την κατάλληλη χειραγώγηση (μανιπουλάρισμα), η μετοχή τής Πειραιώς εκτοξεύεται, συμπαρασύροντας και την μετοχή τής Μακεδονίας-Θράκης. Μέχρι το τέλος τής χιλιετίας, τα 27 δισ. της επένδυσης έχουν γίνει 200.
Στο μεταξύ, o Σάλλας τα βρίσκει με τον Βαρδή Βαρδινογιάννη ώστε η Πειραιώς να αποκτήσει και την Χios Βank του δεύτερου. Στόχος του Σάλλα δεν είναι μόνο η τράπεζα αυτή καθ' εαυτήν αλλά και η χρηματιστηριακή της εταιρεία. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, οι τρεις χρηματιστηριακές εταιρείες του ομίλου (Σίγμα ΑΧΕ της Πειραιώς, Χίος ΑΧΕ και Μακεδονίας-Θράκης ΑΧΕ) συγχωνεύονται. Αφού ο κόσμος θέλει παιχνίδι με το χρηματιστήριο, ας παίξουμε. Επί κεφαλής της νέας εταιρείας, η οποία ονομάζεται επίσης Σίγμα, μπαίνει ο Ιωάννης Μαρκόπουλος, μετέπειτα ιδρυτής τής Proton Bank. Το παιχνίδι χοντραίνει. Μόνο το 1999, η Σίγμα καταγράφει κέρδη 24 δισ. δραχμών.
Μέσα στο 2000 ολοκληρώνονται οι διαδικασίες συγχώνευσης Μακεδονίας-Θράκης και Xios με την Πειραιώς. Έτσι, ο Όμιλος βρίσκεται πλέον να διαθέτει δίκτυο 170 καταστημάτων, ενεργητικό τεσσάρων τρισεκατομμυρίων δραχμών περίπου, ίδια κεφάλαια 400 δισ.δρχ. και 3.400 εργαζόμενους. Το κακό ήταν ότι μερικοί από τους εργαζόμενους που "κληρονομήθηκαν" λόγω συγχωνεύσεων, έφεραν μαζί τους και κάποια "απαράδεκτα" δικαιώματα.
Η τράπεζα Μακεδονίας-Θράκης ιδρύθηκε το 1980 και σύντομα κατάφερε να πάρει ένα μεγάλο μερίδιο της τραπεζικής αγοράς στην βόρεια Ελλάδα. Οι εργαζόμενοί της ευτύχησαν να έχουν ένα σωματείο το οποίο δεν ήταν ενεργούμενο των ιδιοκτητών της τράπεζας αλλά είχε ταξικό προσανατολισμό. Ανάμεσα σε όσα κατάφερε αυτό το σωματείο, είναι και δυο εξαιρετικές επιτυχίες για τις οποίες οι εργαζόμενοι της τράπεζας αισθάνονταν υπερήφανοι:
(α) Φτιάχτηκε ένα ταμείο το οποίο κάλυπτε τις εισοδηματικές απώλειες των εργαζομένων σε περίπτωση απεργίας. Δηλαδή, αυτό το ταμείο κάλυπτε τα μεροκάματα που έχαναν οι εργαζόμενοι λόγω απεργίας. Έτσι, η συμμετοχή τού προσωπικού της τράπεζας σε κάθε απεργιακή κινητοποίηση ήταν σχεδόν καθολική, αφού το μόνο που έχαναν ήταν το ένσημό τους.
(β) Οι συμβάσεις των εργαζομένων ήσαν συμβάσεις ορισμένου χρόνου, με ημερομηνία λήξης την ημερομηνία συνταξιοδότησής τους. Μ' αυτόν τον τρόπο, οι εργαζόμενοι εξασφάλιζαν την καλύτερη δυνατή άμυνα απέναντι σε οποιαδήποτε αδικαιολόγητη διαδικασία απόλυσής τους. Εξυπακούεται, βέβαια, ότι η τράπεζα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να απολύσει οποιονδήποτε εργαζόμενο εκτελούσε πλημμελώς τα καθήκοντά του, αυθαιρετούσε, χρηματιζόταν ή παρανομούσε με οποιονδήποτε τρόπο. Δεν μπορούσε, όμως, να απολύσει αυθαίρετα κανέναν.
Όταν η τράπεζα απορροφήθηκε από την Πειραιώς, οι εργαζόμενοι κουβάλησαν μαζί τους στον νέο εργοδότη τους και τα δικαιώματά τους και το ταμείο τους και το σωματείο τους. Κι αφού η Μακεδονίας-Θράκης ήταν σχεδόν διπλάσια σε μέγεθος από την Πειραιώς, ο Σάλλας βρέθηκε ξαφνικά στην δυσάρεστη θέση να μην έχει τρόπο να απολύσει ή να επιβληθεί στους περισσότερους υπαλλήλους του. Τότε, ξεκίνησε ένας έντονος πόλεμος πιέσεων προς τους πρώην εργαζομένους της Μακεδονίας-Θράκης για να δεχτούν να υπογράψουν καινούργιες συμβάσεις. Κατά την διάρκεια αυτού του πολέμου, πρώην διευθυντές και υποδιευθυντές υποβιβάστηκαν σε χαμηλότερες θέσεις και, όπου υπήρχε η δυνατότητα, πολλοί μετατέθηκαν επί το δυσμενέστερον.
Σ' αυτές τις πιέσεις, βέβαια, δεν υπέκυψε σχεδόν κανείς. Παράλληλα, χάρη στην προστασία που παρείχε η εργατική νομοθεσία, η Πειραιώς δεν μπορούσε να μειώσει μονομερώς τον μισθό κανενός εξ αυτών. Έτσι, λοιπόν, παρουσιάστηκε το παράδοξο φαινόμενο απλοί υπάλληλοι να έχουν υψηλότερο μισθό από τον προϊστάμενό τους (συχνά δε, ακόμη και από τον διευθυντή του καταστήματός τους), εφ' όσον συνέχισαν να παίρνουν τα διευθυντικά επιδόματά τους αλλά και κάθε άλλο επίδομα που έπαιρναν κατά το παρελθόν.
 |
| Μια ιστορική φωτογραφία από το ξεκίνημα της ΕΤΒΑ (Δεκέμβριος 1964). Διακρίνονται από αριστερά: Πρόδρομος "Μποδοσάκης" Αθανασιάδης, Δ. Μαρινόπουλος (ιδρυτής της γνωστής αλυσίδας), Ιωάννης Σπανδανόπουλος (υποδιοικητής ΕΤΒΑ), ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο διοικητής Νικόλαος Πορφυρογέννης κ.ά. |
Στις 16/9/1964, συγχωνεύονται ο Οργανισμός Χρηματοδοτήσεως Οικονομικής Αναπτύξεως(ΟΧΟΑ), ο Οργανισμός Βιομηχανικής Αναπτύξεως (ΟΒΑ) και ο Οργανισμός Τουριστικής Πίστεως.(ΟΤΠ) σε έναν νέο φορέα, ο οποίος παίρνει την επωνυμία Εθνική Τράπεζα Βιομηχανικής Αναπτύξεως. Η γνωστή μας ΕΤΒΑ έφερε επανάσταση στα τραπεζικά δεδομένα της χώρας, αφού έγινε ο πρώτος χρηματοπιστωτικός οργανισμός που χορηγούσε μακροπρόθεσμα δάνεια με αναπτυξιακά κριτήρια και όχι με βάση υπαρκτές εγγυήσεις. Δηλαδή, μπορούσες να πας στην ΕΤΒΑ με μια επενδυτική ιδέα, το επιτελείο της τράπεζας την αξιολογούσε και, αν εκτιμούσε ότι έχει αναπτυξιακό ενδιαφέρον, την χρηματοδοτούσε δίχως να απαιτεί περαιτέρω εγγυήσεις.
Έτσι, πολύ σύντομα η ΕΤΒΑ έγινε ο βασικός μοχλός τής βιομηχανικής και τουριστικής ανάπτυξης της χώρας, ιδίως δε στην περιφέρεια. Σ' αυτήν στηρίχτηκε και η ανάπτυξη ολόκληρων σχεδόν ανύπαρκτων μέχρι τότε κλάδων (π.χ. χημική βιομηχανία). Και σ' αυτήν οφείλεται η ιδέα της κατασκευής των ανά την χώρα Βιομηχανικών Περιοχών (ΒΙ.ΠΕ.), που σημάδεψαν την πορεία τής ελληνικής βιομηχανίας τα τελευταία 50 χρόνια.
Όλα αυτά τα ήξερε καλά ο Μιχάλης Σάλλας, αφού είχε διοριστεί διοικητής της κατά την περίοδο 1987-1988. Ήξερε, δηλαδή, ότι όποιος κατάφερνε να βάλει στο χέρι την ΕΤΒΑ θα πάταγε κανονικά πόδι στον χώρο τής βιομηχανίας. Παρεμπιπτόντως, όπως αποδείχτηκε στην πράξη, επί διοικήσεως Σάλλα η ήδη παραπαίουσα ΕΤΒΑ άρχισε να πηγαίνει με φόρα προς τα βράχια. Όταν το 1991 ο Μητσοτάκης διόρισε διοικήτρια την αμερικανοσπουδαγμένη τραπεζικό Ευτυχία Πυλαρινού, εκείνη διαπίστωσε "μεγάλο αριθμό προβληματικών δανείων και ως εκ τούτου αδυναμία επαρκών εισπράξεων που να καλύπτουν τις αυξημένες υποχρεώσεις της ΕΤΒΑ από ομόλογα, αυξημένες δαπάνες διοικήσεως κλπ (...) και ξεκίνησε την προσπάθεια εξευρέσεως λύσεων για την αντιμετώπιση των πολύ σοβαρών προβλημμάτων που αντιμετώπιζε η ΕΤΒΑ". Σήμερα, έχοντας κατά νου την πετυχημένη πορεία του στην Πειραιώς, έχουμε δίκιο να απορούμε για το πως αυτός ο δαιμόνιος τραπεζίτης "αστόχησε" όταν ήταν στην ΕΤΒΑ.
Στις εκλογές του 2000, το ΠαΣοΚ κέρδισε με την ψυχή στα δόντια. Ήταν πλέον φανερό ότι τα περιθώρια στένευαν και ότι στις επόμενες εκλογές πρώτο κόμμα θα ήταν η Νέα Δημοκρατία. Άλλο κόμμα στην κυβέρνηση, άλλα συμφέροντα. Ευτυχώς για τον Σάλλα, πρωθυπουργός είναι ακόμα ο παλιός του προϊστάμενος στο υπουργείο εμπορίου, ο εκσυγχρονιστής Κώστας Σημίτης, ο οποίος το 2002 αποφασίζει να ιδιωτικοποιήσει την ΕΤΒΑ (εντελώς συμπτωματικά, εκείνη την εποχή ξεσπάει στην ΕΤΒΑ σκάνδαλο διασπάθισης πολλών δισεκατομμυρίων δραχμών). Έχοντας ήδη ολοκληρώσει τις διαδικασίες απορρόφησης των άλλων αποκτημάτων του, ο Σάλλας χυμάει και αποκτά τον έλεγχο της ΕΤΒΑ. Πριν βγει ο Δεκέμβριος της επόμενης χρονιάς, η ΕΤΒΑ θα έχει απορροφηθεί τελείως από την Πειραιώς.
 |
| Η Ευτ. Πυλαρινού παραδίδει την διοίκηση της ΕΤΒΑ στον καθηγητή της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής Πειραιά Θ. Γκαμαλέτσο, παρουσία του υπουργού βιομηχανίας Κ. Σημίτη. Επί Γκαμαλέτσου δρομολογήθηκε η ιδιωτικοποίηση της ΕΤΒΑ, έργο που ολοκλήρωσε ο επόμενος -και τελευταίος- διοικητής της Γ. Κασμάς, ο οποίος διακρίνεται στην φωτογραφία καθισμένος δίπλα στην Πυλαρινού (1993) |
Μέσα στο 2002, ο Σάλλας προχωρά σε μια ακόμη έξυπνη κίνηση. Υπογράφει συμφωνία Στρατηγικής Συνεργασίας της Πειραιώς με τον διεθνή τραπεζοασφαλιστικό όμιλο ING για την ελληνική αγορά, με έμφαση στο χώρο των τραπεζοασφαλειών. Το τετράγωνο αρχίζει να κυκλώνεται: τώρα πλέον η τράπεζα διαθέτει και την δική της χρηματιστηριακή εταιρεία και την δική της ασφαλιστική εταιρεία. Το μόνο που λείπει είναι μια εταιρεία επενδύσεων.
Πέρα, όμως, από τις επιτυχημένες κινήσεις του, ο Μιχάλης Σάλλας έχει καταγράψει και κάποιες αποτυχίες, όπως π.χ. την ήττα του στην διεκδίκηση της Ιονικής Τράπεζας. Το ερώτημα είναι αν εδώ πρόκειται όντως για αποτυχίες ή αν, πιο σωστά, πρέπει να κάνουμε λόγο για "αποτυχίες".
Αν ο Μιχάλης Σάλλας σημάδεψε την τραπεζική αγορά με τις εξαγορές που πέτυχε, την σημάδεψε ίσως περισσότερο με εκείνες όπου απέτυχε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι όσα έγιναν με την Ιονική Τράπεζα, το 1999.
Η Ιονική ανήκε στον όμιλο της Εμπορικής Τράπεζας, την οποία είχε πάρει το 1975 η κυβέρνηση Καραμανλή από τον Στρατή Ανδρεάδη για να την εξυγιάνει. Είκοσι τόσα χρόνια αργότερα, με την τράπεζα καθαρή από χρέη, η κυβέρνηση Σημίτη αποφάσισε να πουλήσει. Τότε εμφανίστηκαν τρεις υποψήφιοι αγοραστές: η Πειραιώς του Σάλλα, η Alpha του Κωστόπουλου και η Eurobank του Λάτση. Το αρχικό τίμημα προσδιορίστηκε στα 200 δισεκατομμύρια δρχ. για το 51% των μετοχών.
Παρένθεση. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του ξεπουλήματος, πρέπει να αναφέρουμε ότι, σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση της Ιονικής, "τα συνολικά προ φόρων και προβλέψεων κέρδη του ομίλου της Ιονικής Τράπεζας ανήλθαν το 1998 σε 24,6 δισ. δραχμές, έναντι 12,4 δισ. δραχμών το 1997 (αύξηση 98,4%)", ενώ μόνο τα καθαρά κέρδη της Ιονικής αυξήθηκαν κατά 133,8% (από 7,4 δισ. το 1997 σε 17,3 δισ. δραχμές το 1998! Με απλά λόγια, το κράτος έβγαλε για πούλημα αντί 200 δισ. δραχμών μια επιχείρηση η οποία την προηγούμενη χρονιά είχε καθαρά κέρδη 17,3 δισ. παρ' ότι όλοι ήξεραν πως θα έβγαινε στο σφυρί πολύ σύντομα! Σημειωτέον ότι εκείνη την εποχή η χρηματιστηριακή αξία της Ιονικής ανερχόταν στα 700 δισεκατομμύρια. Κλείνει η παρένθεση.
 |
| 1975: Ο Στρατής Ανδρεάδης (αριστερά), λίγο πριν ο Καραμανλής του πάρει (μεταξύ άλλων) την Ιονική. Φωτογραφία από την δεξίωση για τον γάμο της Χριστίνας Ωνάση (μέσον) με τον γυιο του Στρατή, Αλέξανδρο (δεξιά) |
Εν πάση περιπτώσει, ως καταληκτική ημερομηνία υποβολής δεσμευτικών προσφορών ορίστηκε η Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 1999. Τέσσερις ημέρες νωρίτερα, η Ναυτεμπορική αναπαράγει δημοσίευμα των Financial Times, σύμφωνα με το οποίο μια μεγάλη ελληνική τράπεζα (χωρίς να κατονομάζεται) είχε καταθέσει 550 δισ. δραχμές από το χαρτοφυλάκιο αμοιβαίων κεφαλαίων στο όνομά της στο υποκατάστημα της Ιονικής Τράπεζας στη βρεττανική πρωτεύουσα. Τα χρήματα αυτά χορηγήθηκαν ως δάνειο στον καταθέτη, με αποτέλεσμα να διογκωθούν τεχνητώς τα χαρτοφυλάκια χορηγήσεων και καταθέσεων της Ιονικής. Τα παπαγαλάκια έπιασαν δουλειά και κάποια απ' αυτά κατονόμασαν την Κτηματική ως την τράπεζα που πραγματοποίησε την παραπάνω συναλλαγή καθ' όλα νομίμως στα πλαίσια πράξεων swaps που πραγματοποιούσε με το υποκατάστημα της Ιονικής στο Λονδίνο τα τελευταία δύο χρόνια. Κάποια άλλα παπαγαλάκια, όμως, άφησαν να εννοηθεί ότι η δουλειά στήθηκε από κάποιον εκ των υποψηφίων αγοραστών, ο οποίος προσπαθούσε να ανεβάσει την αξία της πωλούμενης τράπεζας. Τίποτε δεν αποδείχθηκε.
Αμέσως, η Πειραιώς ξεκίνησε έναν πόλεμο ανακοινώσεων, καταγγέλλοντας τα πάντα, από την τακτική των αντιπάλων της μέχρι τους όρους του διαγωνισμού, μη παραλείποντας να τονίσει το αμείωτο ενδιαφέρον της για την απόκτηση της πωλούμενης τράπεζας. Ο Κωστόπουλος τσίμπησε. Όταν ανοίχτηκαν οι προσφορές, η Alpha ανακηρύχθηκε ως νικήτρια με την προσφορά της να φτάνει τα 272 δισ. Η Πειραιώς είχε περιοριστεί στα 254 δισ. ενώ η Eurobank δεν κατέθεσε ποτέ τελική προσφορά. Ο Κωστόπουλος είχε νικήσει τον Σάλλα.
Και όμως, ο Σάλλας δεν είχε νικηθεί! Σίγουρα, ο Ηρακλειώτης τραπεζίτης πρέπει να γελούσε κάτω από το μουστάκι του. Ήξερε πως Κωστόπουλος και Λάτσης είχαν προχωρήσει σε κατ' αρχήν συμφωνία να χτυπήσουν από κοινού την Εμπορική, όταν εκείνη θα έβγαινε για πούλημα. Καταλάβαινε, λοιπόν, ότι ένα μεγάλο κομμάτι από την πίτα τής Ιονικής βρισκόταν ήδη καθ' οδόν προς την μητρική της τράπεζα και, συνεπώς, αν την αποκτούσε εκείνος, θα έπαιρνε ένα μισοαδειανό κοστούμι. Έτσι, μπήκε στον χορό, χωρίς κατά βάθος να είναι διατεθειμένος να χορέψει. Στόχος του ήταν να "ξεματώσει" τον Κωστόπουλο. Τελικά, κατάφερε να τον κάνει να πληρώσει 272 για κάτι που πουλιόταν 200. Όταν, μετά από λίγο καιρό, θα έβγαινε στο σφυρί και η ΕΤΒΑ, ο Κωστόπουλος θα ήταν εξουδετερωμένος...
Λίγο αργότερα, ο Σάλλας έκανε την ίδια και καλύτερη ντρίπλα στον Λάτση, όταν εκείνος εκδήλωσε ενδιαφέρον για την εξαγορά τής Τράπεζας Εργασίας. Το αρχικό τίμημα για το 50,1% των μετοχών της Εργασίας είχε οριστεί στα 600 δισ. Η Πειραιώς έφτασε στο σημείο να προσφέρει για κάθε μετοχή της Εργασίας 3,75 δικές της μετοχές συν 15.000 δρχ, ανεβάζοντας έτσι την αξία της μετοχής της Εργασίας στις 52.500 δρχ. Ο Λάτσης οργίστηκε και έκανε ρελάνς: 2,4 μετοχές Eurobank συν 17.000 δρχ, αντάλλαγμα που έδινε αξία σε κάθε μετοχή Εργασίας 56.312 δρχ.
Τελικά, ο Σάλλας, με τα τερτίπια του, υποχρέωσε τον Λάτση να σκάσει περισσότερα από το διπλάσιο του αρχικού τιμήματος. Πριν βγει το 1999, η Eurobank θα πλήρωνε για το πλειοψηφικό πακέτο της Εργασίας 1,3 τρισεκατομμύρια.δρχ. Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της μπανανόφλουδας που πέταξε ο Σάλλας, ένα χρόνο πρωτύτερα η Eurobank είχε αποκτήσει το 18,5% της Εργασίας αντί μόλις 165,2 δισ. δραχμών. Παράλληλα, δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι η Ιονική των 272 δισ. ήταν υπέρτερη από απόψεως μεγέθους της Εργασίας των 1,3 τρισ.(*). Η νίκη του Λάτση ήταν πύρρεια. Ο Σάλλας ξαναχαμογέλασε κάτω από το μουστάκι του. Είχε βγάλει άλλον έναν αντίπαλο από την μέση.
Πέρα, όμως, από την αιμορραγία των αντιπάλων του, ο Σάλλας σημείωνε και μια καθόλου ασήμαντη παράπλευρη επιτυχία με τις "αποτυχίες" του. Η άνεση με την οποία προχωρούσε σε υψηλές προσφορές, λειτουργούσε σαν δυναμωτικό για την μετοχή της Πειραιώς. Έτσι, δίχως να βγάζει δεκάρα από τα ταμεία της, η χρηματιστηριακή αξία της τράπεζάς "του" σκαρφάλωνε όλο και ψηλότερα.
 |
| 1/7/1998: Ο υπουργός οικονομίας Γιάννος Παπαντωνίου ακούει με προσοχή τον Σπύρο Λάτση |
Κάπως έτσι, φτάνουμε στο 2002, όταν η Πειραιώς απέκτησε την ΕΤΒΑ, ολοκληρώνοντας έναν κύκλο απανωτών εξαγορών και ανακατατάξεων στον ελληνικό τραπεζικό χώρο. Με το χρηματιστήριο στραπατσαρισμένο, ακολούθησε μια εξαετία μάλλον υποτονικών κινήσεων (**), μέχρι που ξέσπασε η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση. Κι επειδή, ως γνωστόν, αφ' ενός μεν οι κρίσεις γεννούν ευκαιρίες αφ' ετέρου δε "σημασία δεν έχουν οι κυβερνήσεις, αλλά το πως αξιοποιεί ο καθένας την εκάστοτε πολιτική και οικονομική συγκυρία" (όπως έλεγε ο ίδιος), ο Μιχάλης Σάλλας ήταν στο κατάλληλο σημείο την κατάλληλη στιγμή. Τότε, δηλαδή, που θα έβγαινε στο σφυρί η μεγάλη Αγροτική Τράπεζα.
Στο μεταξύ, όμως, ο δαιμόνιος τραπεζίτης κόντεψε να πάθει ένα εγκεφαλικό. Ήταν το 2007, όταν εμφανίστηκε από το πουθενά κάποιος -ανύπαρκτος μέχρι χτες- Ανδρέας Βγενόπουλος, ο οποίος θέλησε με την Marfin του να αγοράσει την Πειραιώς!
(*) Στις 15 Ιουλίου 1999, σε δελτίο τύπου που εξέδωσε η "Δημοκρατική Συνδικαλιστική Κίνηση ΙΛΤΕ", το οποίο υπογράφει ο πρώην πρόεδρος του Συλλόγου Ιονικής Γ. Μαρκάκης, διατυπώνονται οκτώ ερωτήματα για τις διεργασίες απόκτησης του ελέγχου της Τράπεζας Εργασίας από τους ομίλους Λάτση και Σάλλα σε σχέση με το ξεπούλημα της Ιονικής λίγους μήνες νωρίτερα. Μεταξύ άλλων, η ΔΣΚ ΙΛΤΕ ρωτάει (και απάντηση δεν παίρνει):
- Πως γίνεται μια τράπεζα (η Ιονική) να είναι σαφώς υπέρτερη μιας άλλης (Εργασίας) και η πρώτη να "κοστίζει" μόλις 272 δισ. δρχ. και η δεύτερη να "παζαρεύεται" πάνω από 1 τρισ. δρχ.;
- Πως γίνεται ένας τραπεζίτης (ο κ. Σάλλας) να προσφέρει μόλις 253 δισ. δρχ. για την υπέρτερη Ιονική (μεγέθη, μερίδιο αγοράς, περιουσιακά στοιχεία) και πάνω από 1 τρισ. δρχ. για την Εργασίας;
- Πως γίνεται ένας τραπεζίτης (ο κ. Λάτσης) να προσφέρει για την Ιονική (αρχικά) 135 δισ. δρχ. στη συνέχεια να μη συμμετέχει στη διαδικασία και σήμερα να συμμετέχει σ' ένα χορό τρισεκατομμυρίων για μια τράπεζα μικρότερου μεγέθους;
(**) Το 2005, ο όμιλος Πειραιώς εξαγόρασε τη βουλγαρική τράπεζα Eurobank (μετονομάστηκε σε Piraeus Bank Bulgaria), μπήκε στη σερβική αγορά με την εξαγορά τής Atlas Bank (μετονομάστηκε σε Piraeus Bank Beograd) αλλά και στην αιγυπτιακή αγορά με την εξαγορά τής Egyptian Commercial Bank (μετονομάστηκε σε Piraeus Bank Egypt). Το 2007, ο όμιλος διεύρυνε τη διεθνή παρουσία του στην Ουκρανία με την εξαγορά τής International Commerce Bank (μετονομάστηκε σε Piraeus Bank ICB) και στην Κύπρο, με την ίδρυση τής Τράπεζας Πειραιώς Κύπρου και την συμφωνία εξαγοράς τού δικτύου τής Arab Bank Κύπρου.
Επειδή αυτά που θα πούμε παρακάτω είναι αρκετά μπερδεμένα, θα ήθελα να αυξήσετε λίγο την προσοχή σας. Ως γνωστόν, οι ενδοκαπιταλιστικές κόντρες είναι περίπλοκες και εν πολλοίς δαιδαλώδεις και υπόγειες. Όμως, όταν ξετυλίξουμε το κουβάρι, τα πάντα φαίνονται διάφανα. Πάμε λοιπόν.
Το 1981, η -θυγατρική της Εθνικής- Εθνική Τράπεζα Επενδύσεων Βιομηχανικής Αναπτύξεως (ΕΤΕΒΑ - προσοχή στο μεσαίο Έψιλον) συνεταιρίζεται με το ελληνικό υποκατάστημα της γαλλικής Credit Lyonnais και ιδρύουν την Ελληνογαλλική Τράπεζα. Δέκα χρόνια αργότερα, η ΕΤΕΒΑ μεταβιβάζει τα ποσοστά της στην Credit Lyonnais, η οποία γίνεται πλέον αποκλειστικός ιδιοκτήτης της Ελληνογαλλικής και την μετονομάζει σε Credit Lyonnais Grece. Λίγο αργότερα, όταν ο Μιχάλης Σάλλας έβαλε στο μάτι τα καταστήματα των ξένων τραπεζών στην Ελλάδα, η Credit Lyonnais Grece μπήκε στο στόχαστρο της Πειραιώς. Έτσι, το 1998 η τράπεζα αλλάζει ιδιοκτήτη και μετονομάζεται σε Piraeus Prime Bank.
 |
| 13/2/2009: Ανδρέας Βγενόπουλος και Γιώργος Παπανδρέου συσκέπτονται για την τύχη της Ολυμπιακής |
Εκείνη ακριβώς την εποχή, ένας χαμηλών τόνων δικηγόρος Αθηνών συλλαμβάνει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιδέα: να φτιάξει μια εταιρεία η οποία θα μεριμνά για την επένδυση εφοπλιστικών (κυρίως) αλλά και άλλων κεφαλαίων. Ο δικηγόρος βαφτίζει την εταιρεία του Maritime and Financial Investments Ανώνυμη Εταιρεία Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών αλλά επειδή το όνομα δεν είναι πιασάρικο το συντέμνει σε Marfin ΑΕΠΕΥ. Οι δουλειές της νέας εταιρείας πάνε εξαιρετικά καλά από την αρχή και το όνομα του δικηγόρου ιδρυτή της αρχίζει να γίνεται γνωστό: Ανδρέας Βγενόπουλος.
Η αλματώδης εξέλιξη της Marfin ΑΕΠΕΥ κινεί το ενδιαφέρον του Μιχάλη Σάλλα και του δίνει μια ενδιαφέρουσα ιδέα: μιας κι η Πειραιώς δεν διαθέτει δική της εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων, γιατί να μην αποκτήσει την Marfin; Αμ' έπος αμ' έργον, λοιπόν. Σύντομα η Πειραιώς αποκτά το 51% της εταιρείας του Βγενόπουλου και της αναθέτει την διαχείριση των αμοιβαίων κεφαλαίων της.
Δυστυχώς για τα μεγάλα μυαλά, όμως, η εποχή των παχέων αγελάδων βρίσκεται στο τέλος της. Το χρηματιστήριο ακολουθεί πτωτική πορεία, η οποία επιταχύνεται μετά τις εκλογές του 2000. Ο Σάλλας αρχίζει να νοιώθει βαρίδια στα πόδια του και αναζητεί λύσεις. Κι όταν ο Βγενόπουλος του ρίχνει την μπανανόφλουδα, ο έμπειρος τραπεζίτης την πατάει σαν πρωτόβγαλτος. Κάπως έτσι, λοιπόν, το 2001 η Πειραιώς μεταβιβάζει στον Βγενόπουλο όχι μόνο το ποσοστό της στην Marfin AEΠΕΥ αλλά και την Piraeus Prime Bank, την οποία ο Βγενόπουλος μετονομάζει αμέσως σε Marfin Bank. Και κάπως έτσι, ο Ανδρέας Βγενόπουλος γίνεται τραπεζίτης, με την βοήθεια του Μιχάλη Σάλλα.
Χάρη στα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια που διαχειρίζεται, η Marfin αναπτύσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Η μια εξαγορά ακολουθεί την άλλη και κάθε αύξηση κεφαλαίου γίνεται ανάρπαστη. Όταν το 2006 η Dubai Investments Group αποκτά το 31,5% των μετοχών της και η Morgan Stanley to 10,1%, η Marfin γίνεται τόσο μεγάλη ώστε κοιτάζει την Πειραιώς ίσια στα μάτια (Ίδια κεφάλαια: Πειραιώς 3,40 δισ., Marfin 3,45 δισ. - Κεφαλαιοποίηση: Πειραιώς 1,34 δισ., Marfin 1.35 δισ. - Ενεργητικό: Πειραιώς 58 δισ., Marfin 43 δισ. - Δάνεια/Καταθέσεις: Πειραιώς 38,4/30 δισ., Marfin 24/25 δισ.). Ο Σάλλας έχει κάθε λόγο να ανησυχεί για τον καινούργιο παίχτη που βγήκε στην αγορά και κάθε λόγο να θυμώνει με τον εαυτό του γιατί αυτός τον δημιούργησε.
 |
| Έγκυρη δημοσιογραφία. Μάρτιος 2009 |
Η ανησυχία του Σάλλα είναι έντονη γιατί ο Βγενόπουλος ακολουθεί εξαιρετικά επιθετική πολιτική και αγοράζει ό,τι κυκλοφορεί: 61% της Επενδυτικής Τράπεζας Ελλάδος, 30,86% της Εγνατίας Τράπεζας, 51% του γνωστού ιδιωτικού θεραπευτηρίου Υγεία (δείγμα του ότι ο Βγενόπουλος σχεδιάζει να επεκταθεί και στις ασφάλειες), 26,61% του Διαγνωστικού και Θεραπευτικού Κέντρου Αθηνών (οι προηγούμενες υποψίες επιβεβαιώνονται), 29% της επενδυτικής εταιρείας Interinvest, 42% της επενδυτικής Euroline... Πήρε μέχρι και το 5% της Ελληνικής Υφαντουργίας ενώ ακούγονταν έντονοι ψίθυροι για μπάσιμο στον ΟΤΕ και για εξαγορά της Ολυμπιακής αλλά και της γαλακτοβιομηχανίας Δέλτα. Και σαν να μην έφταναν αυτά, ο Βγενόπουλος βάζει πόδι στην Λαϊκή Τράπεζα Κύπρου και την συγχωνεύει με την Μarfin Bank και την Εγνατία, δημιουργώντας την Marfin Popular Bank.
Στο μεταξύ, ο Βγενόπουλος ανοίγει και κλείνει την μια εταιρεία μετά την άλλη, κατά πως τον βολεύει. Εκτός από την Marfin ΑΕΠΕΥ και την Marfin Bank, από το μητρώο ανωνύμων εταιρειών έχουν περάσει και οι Marfin Ελληνική ΑΧΕΠΕΥ, Marfin Magnum, Marfin Momentum, Marfin Club, Marfin Comm, Marfin Capital, Marfin Global Management EΠΕΥ, Marfin Classic, Marfin Classic Comm Group, Marfin Classic ΑΕΕΧ κι ένα σωρό άλλες, οι οποίες δεν είναι απαραίτητο να συνυπήρχαν. Ως γνώστης του πολυδαίδαλου νομικού πλαισίου, ο δικηγόρος Ανδρέας Βγενόπουλος, χρησιμοποιώντας διάφορα τρυκ που προσφέρονται για επιχειρηματικές δραστηριότητες, πότε δημιουργούσε και πότε καταργούσε επιχειρήσεις, μέχρι να δημιουργήσει την Marfin Financial Group.
Κι αν όλα τούτα δημιουργούσαν πονοκεφάλους στον Μιχάλη Σάλλα και του χαλούσαν τον ύπνο, στις αρχές του 2007 ο Ηρακλειώτης τραπεζίτης θα έβλεπε τον μεγαλύτερο ίσως εφιάλτη της μέχρι τότε καρριέρας του: η Marfin, έχοντας ολοκληρώσει μια αύξηση κεφαλαίου κατά 5 δισ., εκδήλωσε ενδιαφέρον να εξαγοράσει την Τράπεζα Πειραιώς μαζί με την Τράπεζα Κύπρου, στην οποία η Πειραιώς διέθετε σημαντικό ποσοστό!
Στις 11 Ιανουαρίου 2007, ο Ανδρέας Βγενόπουλος ενημερώνει ανεπίσημα τον Μιχάλη Σάλλα ότι η Marfin Popular Βank προτίθεται να υποβάλει προαιρετική δημόσια πρόταση "για απόκτηση ποσοστού μέχρι 100% του μετοχικού κεφαλαίου και κατ’ ελάχιστον ποσοστού 35% του μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας Πειραιώς Α.Ε.και της Τράπεζας Κύπρου Δημόσια Εταιρεία Λίμιτεδ". Πράγματι, την επόμενη μέρα η Marfin ανακοίνωσε και επίσημα την πρόθεσή της.
Δεν ξέρω κατά πόσο πίστεψε ο Βγενόπουλος πως έπιασε τον Σάλλα στον ύπνο, όμως το σίγουρο είναι ότι ο ισχυρός άνδρας της Πειραιώς όχι μόνο δεν κοιμόταν αλλά περίμενε πανέτοιμος, έχοντας σχεδιάσει την ντρίμπλα του. Έτσι, στις 11 Ιανουαρίου η Τράπεζα Πειραιώς Α.Ε. εξέδωσε επίσημη ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία το διοικητικό της συμβούλιο είχε πάρει απόφαση να διατυπώσει επίσημη πρόταση για την απόκτηση της Marfin Popular Bank. Δηλαδή, η μια τράπεζα ήθελε να αγοράσει την άλλη αλλά, επίσημα, η Πειραιώς διατύπωσε την επιθυμία της μια μέρα νωρίτερα.
Ο Βγενόπουλος άφρισε. Αφού η πρόταση της Πειραιώς ανακοινώθηκε επίσημα πρώτη, εξουδετέρωνε την δική του. Επειδή η Marfin Popular Βank είχε έδρα στην Λευκωσία, προσέφυγε στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου καταγγέλοντας την Πειραιώς για χρήση εμπιστευτικής πληροφόρησης (εννοεί την ανεπίσημη ενημέρωση που είχε κάνει νωρίτερα στον Σάλλα). Για κακή τύχη του, όμως, πίσω από τον Σάλλα στοιχίστηκαν όχι μόνο όλα τα πολιτικά κόμματα της Κύπρου αλλά και η Εκκλησία της Κύπρου, η οποία κατείχε το 8% περίπου της Τράπεζας Κύπρου, όπου σοβαρό ποσοστό διέθετε και η Πειραιώς. Μη ξεχνάμε, ότι το "πακέττο" της Marfin περιλάμβανε την εξαγορά όχι μόνο της Τράπεζας Πειραιώς αλλά και της Τράπεζας Κύπρου.
 |
| Φωτογραφική σύνθεση από το δημοσίευμα "Μπαίνει σφήνα η Εκκλησία για την Τράπεζα Κύπρου" |
Υπ' αυτές τις προϋποθέσεις, η προσφυγή της Marfin δεν είχε καμμιά τύχη. Ακολούθησε ένα έντονο παρασκήνιο διπλωματικών ζυμώσεων και ένα έντονο προσκήνιο προσφυγών και δικαστικών αγώνων (λεπτομέρειες μπορείτε να διαβάσετε στο Ενημερωτικό Δελτίο της Marfin Popular Bank). Τελικά, το Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου έβαλε ταφόπλακα στα σχέδια Βγενόπουλου: "Στις 30 Ιανουαρίου 2007, το Συμβούλιο του Χ.Α.Κ. αποφάσισε ότι δεν μπορεί να εξεταστεί το έγγραφο της δημόσιας πρότασης της Marfin Popular Bank Public Co Ltd για απόκτηση 35-100% του μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας Κύπρου Δημόσια Εταιρεία Λίμιτεδ, επειδή προηγήθηκε η υποβολή της ανακοίνωσης της Τράπεζας Πειραιώς Α.Ε. για διατύπωση της δημόσιας πρότασης για απόκτηση 40-100% του μετοχικού κεφαλαίου της Marfin Popular Bank Public Co Ltd, η οποία επέφερε την ενεργοποίηση του Κανονισμού 21. Το Συμβούλιο του Χ.Α.Κ. έκρινε ότι υπό τις περιστάσεις οι δημόσιες προτάσεις της Marfin Popular Bank Public Co Ltd που ακολούθησαν ήταν ενέργεια που απαγορεύεται από τον Κανονισμό 21".
Την ίδια μέρα που ανακοινώθηκε η απόφαση του ΧΑΚ, η Πειραιώς υπέβαλε επίσημα πρόταση προς τους μετόχους τής Marfin. Ήταν πλέον η μόνη πρόταση που ίσχυε νομικά και, φυσικά, η διοίκηση της Marfin την απέρριψε αμέσως. Εν πάση περιπτώσει, η εξέλιξη αυτή εξασφάλιζε ένα χρονικό διάστημα ηρεμίας περίπου δυο μηνών, ώστε η κάθε πλευρά να ετοιμάσει τα επόμενα βήματά της.
Κι ενώ όσοι διέθεταν ένα κουκούτσι μυαλό καταλάβαιναν ότι τελικά δεν πρόκειται να γίνει τίποτε και ότι όλος αυτός ο κουρνιαχτός σηκωνόταν για άλλους λόγους, σχεδόν όλοι οι οικονομικοί "αναλυτές" όλων των οικονομικών εφημερίδων και των ειδικών εντύπων διαλαλούσαν με σιγουριά ότι η ενοποίηση της Πειραιώς με την Marfin βρίσκεται επί θύραις και ότι απ' αυτή την ενοποίηση θα προκύψει ένας χρηματοοικονομικός κολοσσός με μέγεθος μεγαλύτερο από της Εθνικής.
Τελικά, μετά από περίπου ένα δίμηνο αποκλιμακούμενης έντασης, η ηρεμία επανήλθε και η Πειραιώς απέσυρε την πρότασή της: "Η Τράπεζα Πειραιώς Α.Ε. ανακοινώνει ότι κατά την από 14.3.2007 συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων της ματαιώθηκε (λόγω μη επίτευξης απαρτίας) η λήψη απόφασης για αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου στο πλαίσιο της από 30.1.2007 Δημόσιας Πρότασης της προς τους μετόχους της εταιρείας ‘Marfin Popular Bank Public Co. Ltd’ και επομένως ματαιώθηκε σχετική αίρεση, υπό την οποία τελούσε η Δημόσια Πρόταση. Κατόπιν αυτού, η ως άνω Δημόσια Πρόταση έπαυσε να ισχύει".
Έτσι, τα πράγματα επανήλθαν σε επίπεδο ισορροπίας. Στο μεταξύ, βέβαια, οι δυο μονομάχοι είχαν εκμεταλλευτεί δεόντως την κόντρα τους για να αυξήσουν την χρηματιστηριακή αξία των τραπεζών τους, ωφέλεια που αποδείχτηκε εξαιρετικά βραχυχρόνια μιας και λίγο αργότερα θα ξέσπαγε η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση που θα παράσερνε τα πάντα στο διάβα της. Εν πάση περιπτώσει, η όλη ιστορία πρόσθεσε αρκετή λάμψη ακόμη στο άστρο του Μιχάλη Σάλλα.
Πάντως, η μεγάλη απορία παραμένει αναπάντητη: πως και γιατί ένα τόσο μεγαλεπήβολο σχέδιο σαν αυτό της Marfin απέτυχε χάρη στο παιδαριώδες λάθος της ενημέρωσης του αντιπάλου; Ίσως η απάντηση να πρέπει να αναζητηθεί στα διάφορα χρηματιστηριακά παιγνίδια που παίχτηκαν εκείνες τις ημέρες όχι μόνο σε Ελλάδα και Κύπρο αλλά και σε όλον τον κόσμο.
 |
| Οι πρόεδροι της Εθνικής Β. Ράπανος και της Alpha Bank Γ. Κωστόπουλος χαιρετιούνται εγκάρδια. Τελικά, οι τράπεζές τους έμειναν έξω από τις μεγάλες συμφωνίες για Αγροτική και Ταχ. Ταμ. |
Πάμε παρακάτω τώρα. Στις 8 Σεπτεμβρίου 2009, η εφημερίδα Το Βήμα δημοσιεύει ένα άρθρο με τίτλο "Ομάδα κρούσης για την οικονομία συγκροτεί ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ κ. Γ. Παπανδρέου". Σύμφωνα με το δημοσίευμα, στην εν λόγω "ομάδα κρούσης" συμμετέχουν "προσωπικότητες" από τον χώρο της οικονομίας και συγκεκριμένα: "Πρόκειται για τους καθηγητές Ι. Στουρνάρα (επιστημονικός διευθυντής του ΙΟΒΕ), Ηρ. Πολεμαρχάκη (διατηρεί μακρά φιλία με την οικογένεια Παπανδρέου), Β. Ράπανο (πρόεδρος του ΟΠΕΚ), Γκίκα Χαρδούβελη (πρώην σύμβουλος του κ. Κ. Σημίτη και του διοικητή της Εθνικής Θόδωρου Καρατζά και στέλεχος της Εurobank) και Κ. Παπαδόπουλο (συνεργάτης του κ. Παπανδρέου από το υπουργείο Εξωτερικών). Κάποιον ρόλο παίζει και ο κ. Μιχ. Σάλλας, πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς. Επίσης ο κ. Ν. Καραμούζης, αναπληρωτής διευθυντής της Εurobank, και ο κ. Απ. Ταμβακάκης, ανώτατο στέλεχος του ομίλου Λάτση. Εσχάτως στους κύκλους του οικονομικού επιτελείου του ΠαΣοΚ ακούγεται πολύ και το όνομα του κ. Αιμ. Αυγουλέα, ενός αγνώστου στην Ελλάδα καθηγητή του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, ο οποίος θεωρείται ειδήμων στα νομικά της οικονομίας των αγορών".
Ωραίο; Ο σοσιαλιστής (πρόεδρος της σοσιαλιστικής διεθνούς, μη το ξεχνάμε!) Γιώργος Παπανδρέου διαλέγει έναν κι έναν τους σοσιαλιστές ανθρώπους που θα αναμορφώσουν την ελληνική οικονομία, έτσι; Όσο για τον "άγνωστο" στην συντάκτρια Αιμίλιο Αυγουλέα, πρόκειται για τον καθηγητή που σχεδίασε το τραπεζικό σύστημα το οποίο θα υιοθετούσε η Σκωτία αν αποχωρούσε από το τέθριππο του Ηνωμένου Βασιλείου, γνωστό οπαδό των νεοφιλελεύθερων ιδεών.
Εν πάση περιπτώσει, δυο από τα ζητήματα που απασχολούν την εν λόγω ομάδα κρούσης είναι και οι αποκρατικοποιήσεις δυο μεγάλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων: της Αγροτικής Τράπεζας και του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Ξανακοιτάξτε τις υπογραμμίσεις στην σύνθεση της "ομάδας" και θα καταλάβετε το λογικόν του πράγματος.
Θα ήθελα να ξεκινήσω με μια δημοσκόπηση: ποιό σκάνδαλο θεωρείτε ως το μεγαλύτερο της μεταπολιτευτικής περιόδου; Υποθέτω ότι οι περισσότερες απαντήσεις που θα έπαιρνα θα είχαν σχέση με τον Κοσκωτά και με τον Άκη. Όμως, κατά την δική μου άποψη, όλα τα σκάνδαλα ωχριούν μπροστά το τεράστιο σκάνδαλο της μεταβίβασης της Αγροτικής στην Πειραιώς. Μια μεταβίβαση που ούτε καν ως ξεπούλημα μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε αφού η Αγροτική δεν ξεπουλήθηκε. Χαρίστηκε. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά.
Γυρίζουμε στο 2004. Ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής τοποθετεί στο τιμόνι της Αγροτικής τον κουμπάρο του Δημήτρη Μηλιάκο. Φυσικά, το να είσαι κουμπάρος ενός πρωθυπουργού δεν είναι κακό, όμως παράλληλα δεν σημαίνει ότι διαθέτεις και στοιχειώδη δείκτη ευφυΐας. Ο νέος πρόεδρος ονειρεύεται να μετασχηματίσει την Αγροτική σε τραπεζικό κολοσσό, κάτι που επίσης δεν είναι κακό αλλά πρέπει να σου κόβει και λίγο για να το κάνεις. Κι όπως έδειξαν τα πράγματα, του Μηλιάκου δεν του έκοβε.
Παρένθεση πρώτη. Οι παλιότεροι ίσως να θυμούνται το σκάνδαλο που ξέσπασε το 2005, όταν αποκαλύφθηκε ότι ο Μηλιάκος πλήρωνε με την εταιρική πιστωτική του κάρτα από τα ρούχα του και τα παπούτσια του μέχρι και τις πίτσες που παράγγελνε σπίτι του. Μ'αυτόν τον τρόπο, ο Μηλιάκος επιβάρυνε την τράπεζα με 15.000 ευρώ προσωπικά έξοδα σε δέκα μόλις μήνες. Αντί άλλης απάντησης, ο τότε διοικητής τής Αγροτικής κάλεσε τους διαμαρτυρόμενους πασόκους να ελέγξουν τα ποσά με τα οποία χρέωναν τις εταιρικές κάρτες τους οι προκάτοχοί του. Κλείνει η πρώτη παρένθεση.
Μέχρι τέλους του 2005, η Αγροτική έχει χωθεί μέχρι τα μπούνια στην αγορά εξαιρετικά ρισκαδόρικων δομημένων ομολόγων. Αγοράζει 31 από δαύτα, καταβάλοντας 767 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή το 75% του μετοχικού της κεφαλαίου. Ανάμεσα σ' αυτά βρίσκονται και δομημένα ομόλογα 50 εκατομμυρίων τής πολιτειακής τράπεζας Lehman Brothers, η πτώση της οποίας πυροδότησε την παγκόσμια κρίση. Εξ αιτίας των "ευφυών" ενεργειών της διοίκησης Μηλιάκου, μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης το 2008 η Αγροτική θα έχει χάσει από δομημένα ομόλογα 75 εκατομμύρια οριστικά και 188 εκατομμύρια προβλεπόμενα, ενώ μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers οι ζημιές από δομημένα ομόλογα θα σκαρφαλώσουν στα 336 εκατομμύρια. Την ημέρα που γίνεται πρωθυπουργός ο Γιώργος Παπανδρέου, η Αγροτική διαθέτει περιουσία πάνω από 1 δισ. μικρότερη περιουσία σε σχέση με το 2004.
 |
| Έργα και ημέρες Πέτρου Λάμπρου στην Αγροτική, από την αντιπολιτευόμενη Καθημερινή |
Παρένθεση δεύτερη. Επειδή η βρομιά δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο της Νέας Δημοκρατίας, ας προσθέσουμε ότι επί ημερών της προηγούμενης διοίκησης του ακραιφνούς πασόκου Πέτρου Λάμπρου η Αγροτική έχασε σχεδόν όλα τα κεφάλαιά της επειδή στήριξε το παιχνίδι τής κυβέρνησης Σημίτη με το χρηματιστήριο, κάνοντας μαζικές αγορές μετοχών και επενδύσεις συμμετοχών σε εισηγμένες εταιρείες, εγκρίνοντας μετοχοδάνεια χωρίς προϋποθέσεις, χορηγώντας δάνεια κι εξασφαλίσεις σε επιχειρηματίες που θεωρούνταν ξοφλημένοι κλπ. Κλείνει κι αυτή η παρένθεση.
Τα κοράκια έχουν ήδη μυριστεί λεία. Πρώτος και καλύτερος ο Μιχάλης Σάλλας, ο οποίος φροντίζει να πλησιάσει έγκαιρα τον Γιώργο Παπανδρέου, ώστε να βρεθεί πρώτος στην αφετηρία όταν αρχίσει η κούρσα. Ο Παπανδρέου δεν του χαλάει χατήρι και στις 8/12/2009 διορίζει διοικητή στην Αγροτική τον -επίσης παλιό πασόκο, όπως ο Σάλλας- Θεόδωρο Πανταλάκη. Φυσικά, η επιλογή Πανταλάκη δεν είναι τυχαία αφού μιλάμε για τον επί πενταετία στενό συνεργάτη του Μιχάλη Σάλλα, ο οποίος κατά την πενταετία 2004-2009 διετέλεσε, σύμφωνα με το βιογραφικό του, "Αντιπρόεδρος και Αναπληρωτής CEO της Τράπεζας Πειραιώς (προηγουμένως : Δ/νων Σύμβουλος, Αναπληρωτής Δ/νων Σύμβουλος)".
Αμέσως μόλις ανέλαβε το πόστο του, ο Πανταλάκης αρχίζει μια διαδικασία καταστροφής της Αγροτικής: αυξάνει τα επιτόκια χορηγήσεων, μειώνει τα επιτόκια καταθέσεων (διώχνοντας έτσι τις προθεσμιακές καταθέσεις), κλείνει καταστήματα, δημιουργεί αναταράξεις στο προσωπικό μειώνοντας τους μισθούς κατά 35% κλπ. Επί πλέον, εγγράφει τεράστιες προβλέψεις ζημιών (σε έλεγχό της, η Black Rock διαπίστωσε προβλέψεις αυξημένες αδικαιολόγητα κατά 400 εκατομμύρια), χάρη στις οποίες η Αγροτική γίνεται η πρώτη ελληνική τράπεζα που καταγράφει ζημιές μέσα στην κρίση. Αρχίζει το σούσουρο. Και οι ψίθυροι γίνονται κραυγές όταν στις αρχές τού 2010 ο Πανταλάκης δηλώνει: "Η Αγροτική δεν αξίζει ούτε ένα ευρώ"!! Την δήλωση Πανταλάκη σπεύδει να υιοθετήσει η υπουργός αγροτικής ανάπτυξης Κατερίνα Μπατζελή, ενώ ο Πανταλάκης υπογραμμίζει: "Είμαι ο τελευταίος διοικητής της Αγροτικής".
Παρένθεση τρίτη. Ίσως κάποιοι να θυμούνται το όνομα του Πανταλάκη από το σκάνδαλο που δημιουργήθηκε το 2011, όταν ο τότε πρόεδρος της Αγροτικής έβγαλε -μέσω της τράπεζας που διοικούσε- 8.000.000 ευρώ στο Λονδίνο για να αγοράσει σπίτι. Τότε η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου. Όταν του τηλεφώνησε ξένος δημοσιογράφος για να τον ρωτήσει σχετικά, ο Πανταλάκης απάντησε ότι βρίσκεται σε διακοπές στο σπίτι του στην Πάρο και δεν προτίθεται να απαντήσει. Κλείνει και η τρίτη παρένθεση.
Το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς, ο Σάλλας κάνει το πρώτο βήμα. Καταθέτει πρόταση εξαγοράς της Αγροτικής και του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου αντί 370 εκατομμυρίων. Όσο κι αν κάποιοι θέλουν να τον εξυπηρετήσουν, το τίμημα είναι τόσο γελοίο ώστε ξεσηκώνονται οι πάντες και τον παίρνουν με τις πέτρες. Και τότε μπαίνουν μπροστά τα μεγάλα κόλπα. Προσέξτε:
Τον Ιούλιο του 2011, η Αγροτική προχωρά σε αύξηση κεφαλαίου κατά 1,3 δισ., πιάνοντας δείκτη core (tier 1) {Πρόκειται για τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας, ο οποίος αποτελεί αντικείμενο των γνωστών stress test. Η ελεγχόμενη τράπεζα περνάει το τεστ με δείκτη 5%, έχει πολύ καλή υγεία με 8% και είναι πανίσχυρη με 10% και πάνω.} πάνω από 12%, υψηλότερο και από της Εθνικής. Έναν μήνα αργότερα. η -κατά 97% κρατική- Αγροτική αποφασίζει να συμμετέχει στο PSI (δηλαδή στο κούρεμα του Βενιζέλου), μετά από ρητή διαβεβαίωση του Πανταλάκη προς το ΔΣ ότι η τράπεζα θα ανακεφαλαιοποιηθεί όπως όλες. Μετά το κούρεμα, όμως, η κυβέρνηση αποφαίνεται ότι η Αγροτική δεν μπορεί να ανακεφαλαιοποιηθεί επειδή οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαγορεύουν τις ανακεφαλαιοποιήσεις κρατικών τραπεζών! Συνεπώς, η Αγροτική πρέπει να ψάξει μόνη της να βρει τα λεφτά που της λείπουν (λόγω κουρέματος), κάτι που είναι αδύνατον. Η τράπεζα βαφτίζεται "μη συστημική", χωρίς κανείς και ποτέ να εξηγήσει τους λόγους και τα κριτήρια για κάτι τέτοιο. Τώρα πια τα πράγματα είναι απλά: ή βρίσκετε τα λεφτά και ανακεφαλαιοποιείστε ή... κλείνετε.
 |
| Μιχάλης Σάλλας και Θεόδωρος Πανταλάκης, όταν ο δεύτερος ήταν αντιπρόεδρος της Πειραιώς |
Μ' αυτά και μ' αυτά, ο στόχος επετεύχθη: η Αγροτική, ένα από τα μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας, φτιαγμένο εξ ολοκλήρου με λεφτά του ελληνικού λαού, απαξιώθηκε. Από δίπλα, τα πληρωμένα παπαγαλάκια των Μέσων Μαζικής Εξαπάτησης πλένουν τον καμμένο εγκέφαλο όσων κάθονται και ακούνε τις μπούρδες τους, με την καραμέλλα των υπέρογκων ζημιών που τάχα φορτώνει στις πλάτες του λαού η Αγροτική και της ωφέλειας που θα έχουμε αν την κλείσουμε. Φυσικά, κανείς δεν βρέθηκε να παρατηρήσει ότι η Αγροτική (παρά τις προσπάθειες Λάμπρου, Μηλιάκου, Πανταλάκη κλπ) θα ήταν εξαιρετικά κερδοφόρα αν δεν συμμετείχε στο κούρεμα.
Και κάπως έτσι, ήρθε ο Ιούλιος του 2012. Η ώρα για το τελικό χτύπημα έφτασε. Ο Μιχάλης Σάλλας έτριψε τα χέρια του και χύμηξε...
Όλα έγιναν μέσα σε λίγες μέρες. Την Τρίτη 24 Ιουλίου 2012, ο υπουργός οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας, μετά από μια μαραθώνια σύσκεψη δυόμισυ ωρών με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργο Προβόπουλο, ανακοινώνει ότι "η ανακεφαλαιοποίηση των υπολοίπων τραπεζών δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί άμεσα αλλά το ζήτημα της Αγροτικής θα κλείσει εντός των ημερών". Το απόγευμα της Παρασκευής 27 Ιουλίου ανακοινώνεται επίσημα ότι το "υγιές τμήμα" τής Αγροτικής μεταβιβάστηκε στον όμιλο Πειραιώς. Η ληξιαρχική πράξη θανάτου της τράπεζας που ιδρύθηκε το 1929 ως κοινωφελής οργανισμός, είχε υπογραφεί.
Παρένθεση. Εντελώς συμπτωματικά, λίγο νωρίτερα, η Πειραιώς προχώρησε σε σκανδαλώδη ρύθμιση των δανείων που είχε χορηγήσει στα δυο κυβερνητικά κόμματα. Παρ' ότι τα δάνεια χορηγούνταν με ενέχυρο την κρατική επιχορήγησή τους, η τράπεζα δέχτηκε να εξοφληθούν τμηματικά σε διάστημα είκοσι ετών. Βέβαια, τα δυο αυτά κόμματα είχαν πάρει και καμμιά εφτακοσαριά εκατομμύρια δανεικά από την Αγροτική αλλά αυτά καταχωρίστηκαν στο "κακό κομμάτι" της, το οποίο δεν μεταβιβαζόταν στην Πειραιώς. Το ποιος τα φορτώθηκε κι αυτά, βρείτε το μόνοι σας. Κλείνει η παρένθεση.
Τελικά, τι περιλαμβάνει το "υγιές" κομμάτι που αγόρασε ο Σάλλας από την Αγροτική; Περιλαμβάνει το δίκτυο καταστημάτων της τράπεζας, τα ενήμερα δάνεια, τις καταθέσεις ύψους 15,7 δισ. και τα εμπράγματα δικαιώματα της τράπεζας επί κινητών και ακινήτων. Επίσης, περιλαμβάνει τις χρηματοοικονομικές θυγατρικές ΑΤΕ-Ασφαλιστική και ΑΤΕ-Leasing. Ακόμη, περιλαμβάνει την ΑΤΕBank Romania, την FBBank και την AIKBanca Δεν περιλαμβάνει τις μη χρηματοοικονομικές θυγατρικές (ΣΕΚΑΠ, Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης-ΕΒΖ, Ελληνική Βιομηχανία Ζωοτροφών-ΕλΒιΖ, Δωδώνη κλπ), οι οποίες περνούν στο κράτος για να πουληθούν μέσω ΤΑΙΠΕΔ. Για το προσωπικό προβλέπεται η επί αποζημιώσει απόλυσή του από την Αγροτική και η επαναπρόσληψή του από την Πειραιώς, φυσικά με καινούργιες συμβάσεις. Έτσι, η Πειραιώς εξασφαλίζει την ομαλή συνέχιση των εργασιών του δικτύου της Αγροτικής, με έμπειρο προσωπικό μεν αλλά με χαμηλότερες αμοιβές και δίχως τα δικαιώματα που είχε κατοχυρώσει.
 |
| Τα κτήρια δίνονται δώρο σε όποιον πάρει την Αγροτική Τράπεζα |
Πέρα απ' αυτές τις γενικότητες, η συμφωνία περιλάμβανε και πολλές ειδικές διατάξεις που έβγαζαν μάτια. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της θυγατρικής ΑΤΕxcelixi, δηλαδή του εκπαιδευτικού κέντρου του ομίλου. Η ΑΤExcelixi διέθετε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στο Καστρί (ανάμεσά τους και ένα ξενοδοχείο), η αξία των οποίων ξεπερνούσε κατ' εκτίμηση τα 100 εκατομμύρια. Παρ' ότι η ΑΤΕxcelixi, ως μη χρηματοοικονομική θυγατρική, ανήκε στο "κακό κομμάτι" και παρέμεινε στο κράτος, οι εγκαταστάσεις της καταχωρίστηκαν στο "υγιές κομμάτι" και μεταβιβάστηκαν στην Πειραιώς!
Πόσα λεφτά πλήρωσε ο Σάλλας για να αποκτήσει όλα αυτά; ΟΥΤΕ ΔΕΚΑΡΑ! Τα μόνα λεφτά που έδωσε στο κράτος η Πειραιώς ήσαν 95 εκατομμύρια, ποσό το οποίο αντιστοιχούσε στις αποζημιώσεις που θα κατέβαλε στο προσωπικό της η Αγροτική προκειμένου να το απολύσει. Δηλαδή, δεν πλήρωσε ούτε την αξία των εγκαταστάσεων της ΑΤExcelixi στο Καστρί.
Για να είμαστε ακριβείς, ο Σάλλας όχι μόνο δεν πλήρωσε δεκάρα για να αποκτήσει την Αγροτική Τράπεζα αλλά έβγαλε κι από πάνω! Τον Αύγουστο του 2014 πούλησε την ΑΤΕ-Ασφαλιστική στην γερμανική Ergo (θυγατρική της Munich Re) αντί 90,1 εκατομμυρίων. Έτσι, ξανάβαλε στα συρτάρια του σχεδόν όσα είχε βγάλει δυο χρόνια πρωτύτερα και του έμεινε κι η Αγροτική Τράπεζα ως... bonus!
 |
| Ολόκληρη η εταιρεία (με ακίνητα αξίας πάνω από 68 εκατ.) δίνεται δώρο σε όποιον πάρει την Αγροτική Τράπεζα |
Αν μέχρις εδώ έχετε βγάλει σπυράκια, να δω τι θα κάνετε τώρα που έρχεται το καλύτερο. Για να γίνει η μεταβίβαση του 'υγιούς"κομματιού, έπρεπε να προσδιοριστεί η αξία του. Είπαμε πιο πάνω ότι η Αγροτική είχε καταθέσεις 15,7 δισ. Εκτός απ' αυτές, όμως, διέθετε και πάνω από 1.600 ακίνητα αξίας πολλών δισ. σε ολόκληρη την χώρα (μόνο το κτήριο της Πανεπιστημίου αποτιμάται γύρω στο ένα δισ.). Από την άλλη, είχε και υποχρεώσεις, οι οποίες, όπως είπαμε χτες, είχαν διογκωθεί τεχνητά λόγω των αυξημένων προβλέψεων που γίνονταν από την διοίκηση Πανταλάκη.
Και όμως, η προσωρινή αποτίμηση, βάσει της οποίας κλείστηκε η συμφωνία (η πραγματική αποτίμηση συμφωνήθηκε να γίνει εν καιρώ!) προσδιόρισε το dare (δίδειν = υποχρεώσεις) της τράπεζας στα 21,39 δισ. και το avere (έχειν = περιουσία) στα 14,72 δισ. ευρώ. Δηλαδή, το συνολικό νταραβέρι έβγαζε την Αγροτική σόλο καπίκι μέσα κατά 6,67 δισ. Με άλλα λόγια, έτσι όπως έγινε η αποτίμηση, με την απόκτηση της Αγροτικής, η Πειραιώς φορτωνόταν μια τρύπα 6,67 δισ. Ε, λοιπόν, μην ανησυχείτε: αυτή την τρύπα την βούλωσε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο, μόλις ολοκληρώθηκε η διαδικασία, ακούμπησε παγκουέ στον Σάλλα 6,67 δισ. ευρώ μετρητά, ζεστά και σπαρταριστά!
Το οποίον, σε απλά ελληνικά: για να μας κάνει την χάρη ο Σάλλας να πάρει το καλό κομμάτι της Αγροτικής και να μας αφήσει το σκάρτο, του χαρίσαμε ένα σκασμό ακίνητα και του δώσαμε και 6,67 δισ. σε μετρητό πανωπροίκι. Αυτές είναι δουλειές!
Κι όχι τίποτ' άλλο αλλά, δυο χρόνια νωρίτερα, μας έδινε 370 εκατομμύρια για να την πάρει ολόκληρη κι εμείς κάναμε κόνξες...
Αν η ιστορία με την Αγροτική Τράπεζα συνιστά ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα (του μεγαλύτερου, κατά την γνώμη μου) της μεταπολιτευτικής περιόδου, τα όσα έγιναν έναν χρόνο αργότερα με τις κυπριακές τράπεζες συνιστούν καθαρή ληστεία, την οποία όχι απλώς θα ζήλευαν αλλά ούτε καν θα μπορούσαν να φανταστούν έστω κι αν συνεργάζονταν Μαφία, Καμόρρα και Ντρογκέντα. Ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά αλλά επιτρέψτε μου να σας προειδοποιήσω ότι θα σας κουράσω.
Η ιστορία μας ξεκινάει στις αρχές του 2012, όταν καταρρέει η οικονομία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ως τότε, η μικρή χώρα των 800.000 κατοίκων ήταν μία από τις πιο πλούσιες στην Ευρώπη, χάρη στους χαμηλούς φόρους και τους ελαστικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς της, που είχαν αναγορεύσει το νησί σε παράδεισο εξωχώριων εταιρειών (οφσόρ), χρηματοπιστωτικό κέντρο και κέντρο φοροδιαφυγής. Πλούσιοι από όλον τον κόσμο (κυρίως από την Ρωσσία) ξέπλεναν στην Κύπρο άφθονο μαύρο χρήμα, ενισχύοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τις κυπριακές τράπεζες. Όπως σημειώσαμε στις 21/3/2013 σε τούτο το ιστολόγιο ("Φωτιά στην Κύπρο"), οι υποχρεώσεις που είχαν αναλάβει οι τρεις μεγάλες τράπεζες της Κύπρου έφταναν στο οκταπλάσιο του ΑΕΠ της χώρας!
 |
| Βρυξέλλες, 15/3/2013: Ο επίτροπος Όλλι Ρεν δείχνει στον Μιχάλη Σαρρή το πως θα του έρθει η κατακεφαλιά |
Το πλήγμα ήρθε τον Απρίλιο του 2012, όταν το ελληνικό "κούρεμα" προξένησε απώλειες 4 δισ. στις κυπριακές τράπεζες, ποσό ίσο με το 25% του ΑΕΠ της χώρας. Η κυβέρνηση Χριστόφια ενίσχυσε με 1,8 δισ. την Λαϊκή τράπεζα, η οποία είχε πάθει την μεγαλύτερη ζημιά. Όμως, αυτά τα λεφτά τής έλλειψαν λίγο αργότερα, δημιουργώντας της αδυναμία εξυπηρέτησης των δανειακών της υποχρεώσεων. Έτσι, η Κύπρος αναγκάστηκε να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας και να υποβάλει αίτημα για δάνειο στην τρόικα.
Τέλη Φεβρουαρίου 2013, το ΑΚΕΛ χάνει τις εκλογές και την εξουσία αναλαμβάνει η κυβέρνηση Αναστασιάδη. Υπουργός οικονομικών ορίζεται ο πολύπειρος σε τραπεζικά θέματα (με θητεία και στην Παγκόσμια Τράπεζα) Μιχάλης Σαρρής. Πρώτη δουλειά τού Σαρρή είναι να πάει στις Βρυξέλλες για να διαπραγματευθεί το επείγον δάνειο. Αλλά από την πρώτη κιόλας συνάντησή του με Σώυμπλε και τρόικα καταλαβαίνει ότι δεν υπάρχει τίποτε προς διαπραγμάτευση. "Όλα είχαν αποφασιστεί από καιρό", διαπιστώνει με πίκρα. Τί είχε αποφασιστεί; Το κυπριακό δημόσιο θα έπαινε μεν δάνειο για να εξυπηρετήσει τα χρέη του αλλά δεν θα έδινε στις τράπεζες ούτε δεκάρα.
Υπό την πίεση της γερμανικής κυβέρνησης, η Ευρωπαϊκή Ένωση ήθελε να αναδείξει την μικρή Κύπρο σε παράδειγμα. Όπως δήλωσε η ίδια η Μέρκελ, συτή την φορά θα πλήρωναν τα σπασμένα "αυτοί που δημιούργησαν το πρόβλημα" (εννοώντας τους καταθέτες, οι οποίοι με τα λεφτά τους γιγάντωσαν τις κυπριακές τράπεζες), σε αντίθεση προς ό,τι είχε γίνει στις άλλες χώρες της ευρωζώνης. Πιο ωμά, ο Σόυμπλε δεν δίστασε να δηλώσει ότι οι καταθέτες θα πρέπει στο εξής να προσέχουν σε ποιας χώρας τράπεζες εμπιστεύονται τα λεφτά τους, υποδεικνύοντας εμμέσως πλην σαφώς την χώρα του ως σωστή επιλογή.
Παρένθεση. Αυτή η αυστηρότητα των ευρωπαίων είναι εξηγήσιμη: ο χρηματοπιστωτικός κλάδος των άλλων κρατών της ευρωζώνης είχε αποσύρει προ πολλού τα κεφάλαιά του από τις κυπριακές τράπεζες, άρα δεν κινδύνευαν γερμανοί, γάλλοι και λοιποί ευρωπαίοι επενδυτές. Έτσι, λοιπόν, η αυστηρότητα θα είχε ως κύριους αποδέκτες κύπριους και ρώσσους καταθέτες. Όποιος απ' αυτούς διέθετε πάνω από 100.000 ευρώ στον λογαριασμό του, θα υποχρεωνόταν να πληρώσει για να καλυφθούν ζημιές ως και οκτώ δισεκατομμυρίων. Κλείνει η παρένθεση.
Όμως, η "τιμωρία" της Κύπρου ενείχε ένα τεράστιο ρίσκο: το 1/3 περίπου του τζίρου των κυπριακών τραπεζών γινόταν στην Ελλάδα. Αν οι χιλιάδες Έλληνες που είχαν τα χρήματά τους στα ελληνικά υποκαταστήματα των κυπριακών τραπεζών, καλούνταν κι αυτοί να πληρώσουν, θα ξέσπαγε πανικός στην Ελλάδα και θα εκδηλωνόταν ένα πρωτοφανές bank run (απόσυρση καταθέσεων), το οποίο θα οδηγούσε σε κατάρρευση το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Αυτό, η τρόικα δεν θα το επέτρεπε ποτέ: ο μηχανισμός στήριξης είχε μόλις χορηγήσει στο ελληνικό κράτος 40 δισ. ευρώ για κάλυψη των ζημιών που επέφερε το κούρεμα στις τράπεζες.
 |
| Βρυξέλλες, 15/3/2013: "Ενώ Λαγκάρντ, Σώυμπλε, Ντάισενμπλουμ και Ρεν ακόμα συζητούν για το μέλλον της Κύπρου, ο υπουργός οικονομικών της Κύπρου Σαρρής είναι ήδη οφσάιντ." (Φωτογραφία και υπότιτλος από τον γερμανικό ιστοτόπο Deutsche Wirtschafts Nachrichten) |
Έτσι, η Κομμισσιόν (σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) κατέστρωσε ένα αισχρό σχέδιο: να υποχρεωθούν οι κυπριακές τράπεζες να πουλήσουν τα υποκαταστήματά τους στην Ελλάδα, ώστε να προφυλαχθούν οι Έλληνες από το κυπριακό σοκ. Η προστασία της περιουσίας, που αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα σε όλον τον "δημοκρατικό" κόσμο, σε αυτή την περίπτωση δεν ίσχυσε.
Το σχέδιο της Κομμισσιόν δεν γεννήθηκε ένα βράδυ στα ξαφνικά. Όπως αποδείχτηκε στην πορεία, δουλευόταν εν κρυπτώ και παραβύστω πολύ καιρό, πριν ακόμη από τις κυπριακές εκλογές. Όταν ο Μιχάλης Σαρρής αναλάμβανε καθήκοντα υπουργού οικονομικών, δεν είχε ιδέα γι' αυτό. Αντίθετα με έναν συνονόματό του Έλληνα τραπεζίτη, ο οποίος ήταν άριστα ενημερωμένος, χάρη στις υπόγειες γνωριμίες του: τον πρόεδρο της Τράπεζας Πειραιώς Μιχάλη Σάλλα.
Στις 23 Φεβρουαρίου 2015, η βερολινέζικη εφημερίδα Der Tagesspiegel δημοσίευσε ένα ιδιαίτερα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του σπουδαίου ερευνητή δημοσιογράφου Χάραλντ Σούμαν, με υπέρτιτλο "Η τρόικα στην Κύπρο" και τίτλο "Αξιωματούχοι της Ε.Ε., της Ε.Κ.Τ. και του Δ.Ν.Τ. ληστεύουν δισ.". Σύμφωνα με τον Σούμαν, η απόφαση των "μεγάλων κεφαλιών" για την αρπαγή από τις κυπριακές τράπεζες των υποκαταστημάτων τους στην Ελλάδα είχε παρθεί πολύ πριν η κυπριακή κυβέρνηση προσφύγει για βοήθεια στους "θεσμούς". Όπως γράφει ο ίδιος, "ήδη από τον Ιανουάριο του 2013, πριν τις εκλογές στην Κύπρο, εξετάστηκε στην ΕΚΤ το σενάριο της «ακούσιας» διαίρεσης των κυπριακών τραπεζών". Προσωπικά, θα μετέθετα αυτό το χρονικό σημείο πολύ νωρίτερα, ίσως και έναν ολόκληρο χρόνο πριν.
Παρακολουθείστε την σκέψη μου:
Τον Μάρτιο του 2011, η Λαϊκή Τράπεζα (η γνωστή μας Marfin Popular Bank) εμφανίζει σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας, το οποίο επιδεινώνεται σε τραγικό βαθμό από το "κούρεμα" του Βενιζέλου. Τον Σεπτέμβριο της ίδια χρονιάς, η τράπεζα προσφεύγει στην Κεντρική Τράπεζα Κύπρου (ΚΤΚ) και ζητάει ενίσχυση από τον Μηχανισμό Επείγουσας Ρευστότητας (ELA). Όμως, η ΚΤΚ θεωρεί ότι το υποβαλλόμενο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης είναι ανεπαρκές και ενημερώνει τον τότε πρόεδρο Δημήτρη Χριστόφια ότι η Λαϊκή είναι ουσιαστικά πτωχευμένη. Ο Χριστόφιας απευθύνεται στην ΕΚΤ και στην Κομμισσιόν ζητώντας βοήθεια και εισπράττει απάντηση α λα ελληνικά: υπογράψτε μνημόνιο και θα σας βοηθήσουμε.
 |
| Ο Δημήτρης Χριστόφιας με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν Βαν Ρομπέυ |
Ο κύπριος πρόεδρος δεν θέλει με τίποτε να προσφύγει στον μηχανισμό στήριξης (EFSF) επειδή βλέπει ότι το μνημόνιο που ζητούν οι "θεσμοί" θα είναι καταστροφικό για την χώρα του. Στις 25 Οκτωβρίου 2011, συγκαλεί έκτακτο υπουργικό συμβούλιο, όπου ανακοινώνει την πρόθεσή του να εθνικοποιήσει την τράπεζα, αδιαφορώντας για τις συστάσεις των Ευρωπαίων. Η μικρή Κύπρος τολμά να υψώνει το ανάστημά της και να φέρνει αντιρρήσεις στον κεντρικά σχεδιασμένο νεοφιλελεύθερο σχεδιασμό τής Ευρώπης. Οι Βρυξέλλες βγάζουν σπυράκια.
Στις 27 Δεκεμβρίου 2011, η ΕΚΤ διεξάγει τα περίφημα stress test, τα οποία, αν και στημένα, βγάζουν την Λαϊκή "μέσα" κατά 1,9 δισ. ευρώ. Αμέσως μόλις ανακοινώνονται τα αποτελέσματα των τεστ, η κυβέρνηση φέρνει στην βουλή νομοσχέδιο για εξαγορά του χρέους της τράπεζας. Η ΕΚΤ αντιδρά εκ νέου. Υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση παραβιάζει την απαγόρευση της κρατικής χρηματοδότησης και προειδοποιεί ότι θα επιβληθούν κυρώσεις, ενώ σε περίπτωση προσφυγής της χώρας στον μηχανισμό στήριξης, τα ποσά αυτών των χρηματοδοτήσεων θα αφαιρεθούν. Με άλλα λόγια: η Ε.Ε. απαγορεύει την εσωτερική χρηματοδότηση και επιβάλλει τον υποχρεωτικό δανεισμό από τρίτους.
Ο Χριστόφιας δεν υποκύπτει στον εκβιασμό και αδιαφορεί για δεύτερη φορά. Επειδή, όμως, όπως είπαμε, τα stress test της ΕΚΤ είναι στημένα, οι πραγματικές ανάγκες της Λαϊκής αποδείχτηκαν πολύ μεγαλύτερες. Στις 5 Μαρτίου 2012, η κυπριακή κυβέρνηση ζητά από την ΕΚΤ να εγκρίνει την κατά 1,9 δισ. ανακεφαλαιοποίηση της τράπεζας, εισπράττοντας την τρίτη άρνηση στην σειρά. Η άρνηση συνοδεύεται από απαίτηση για ένταξη της Κύπρου σε μνημόνιο και δίνει στην κυβέρνηση διορία τριών ημερών (!) για να υποβάλει πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, κάτι που είναι παντελώς αδύνατο να γίνει σε ένα τριήμερο.
Οι κύπριοι επιμένουν να αδιαφορούν για τις πιέσεις. Τέλη Μαΐου του 2012, η κυβέρνηση αποφασίζει να αγνοήσει και επίσημα το τελεσίγραφο της ΕΚΤ και εγκρίνει την ανακεφαλαιοποίηση της Λαϊκής. Οι Ευρωπαίοι κοντεύουν να πάθουν αποπληξία. Ο Ντράγκι βγάζει καπνούς από τ' αφτιά και δεν κρύβει την οργή του στις δημόσιες δηλώσεις του.
Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Η προσπάθεια του Χριστόφια να βρει δανεικά από Ρωσσία και Κίνα πέφτει στο κενό. Ο οίκος Fitch υποβαθμίζει τα κυπριακά ομόλογα σε "σκουπίδια". Τον Ιούνιο του 2012 η Ε.Ε. στέλνει στον κύπριο πρόεδρο ένα προσχέδιο μνημονίου. Αντί για απάντηση, η κυπριακή κυβέρνηση υποβάλλει νέο σχέδιο αναδιάρθρωσης της Λαϊκής, το οποίο ο Ντράγκι απορρίπτει σε χρόνο ρεκόρ. Οι κάνουλες στερεύουν και ο Χριστόφιας σύρεται σε διαπραγματεύσεις.
Η Σύνοδος Κορυφής του Δεκεμβρίου 2012 παίρνει απόφαση να ζητήσει από τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια την έγκριση νέου κανονισμού για την εκκαθάριση των πιστωτικών ιδρυμάτων. Ο νόμος με τίτλο "Εξυγίανση των πιστωτικών ιδρυμάτων" που ψήφισε η Κύπρος, ουσιαστικά προσέφερε το νομικό πλαίσιο για την διάσωση με ίδιους πόρους (bail-in), δηλαδή με κούρεμα των καταθέσεων. Το κείμενο του νόμου γράφτηκε σύμφωνα με τις απαιτήσεις των Ευρωπαίων και σκοπός του ήταν να αντιμετωπίσει τα νομικά προβλήματα για την πώληση των ελληνικών δικτύων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα αλλά και να προετοιμάσει την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Για πρώτη φορά μετά από δυο ολόκληρα χρόνια, το βράδυ της ψήφισης του νομοσχεδίου, υπήρξε άμεση θετική απάντηση από την ΕΚΤ. Μόνο που οι κύπριοι βουλευτές δεν είχαν καταλάβει τι ακριβώς είχαν ψηφίσει.
 |
| Από εκδήλωση του ΣΕΒ, 15/1/2014: Ο πρόεδρος του ΣΕΒ Δ. Δασκαλόπουλος εν μέσω του διοικητή της ΤτΕ Γιώργου Προβόπουλου (αριστερά) και του προέδρου της Τράπεζας Πειραιώς Μ. Σάλλα (δεξιά) |
Από το παραπάνω ιστορικό, βγαίνει καθαρά το συμπέρασμα ότι τα όσα έγιναν την άνοιξη του 2013 στην Κύπρο, είχαν συζητηθεί, σχεδιαστεί και οργανωθεί πολύ νωρίτερα, πολύ πιθανόν δε από τα τέλη του 2011. Το σχέδιο ήταν προδιαγεγραμμένο. Απλώς, τον Ιανουάριο του 2013 επιλέχθηκε η "τελική λύση" της "ακούσιας" διαίρεσης των κυπριακών τραπεζών, δηλαδή η "ακούσια" αποκοπή των ελληνικών καταστημάτων τους. Τι σημαίνει αυτό; Δείτε:
Τον Ιανουάριο του 2013, η ΕΚΤ αναλύει τρία σενάρια εκποίησης αυτών των καταστημάτων: εκούσιο, ακούσιο 1 (με πρωτοβουλία τής ΚΤΚ) και ακούσιο 2 (με πρωτοβουλία τής Τράπεζας της Ελλάδος). Το εκούσιο απορρίπτεται, γιατί θα έδινε δικαίωμα στους πιστωτές των κυπριακών τραπεζών να ζητήσουν αποζημιώσεις από τον αγοραστή. Η Τράπεζα της Ελλάδος προθυμοποιείται να "βοηθήσει" και, τελικά, επιλέγεται το ακούσιο 2. Η ΕΚΤ συντάσσει ένα μυστικό και άκρως απόρρητο υπόμνημα με τα συμπεράσματά της και το προωθεί σε μια κλειστή ομάδα ειδικών για να τακτοποιηθούν οι λεπτομέρειες της υλοποίησής του.
Και τώρα προσοχή σε δυο μικρές λεπτομέρειες: Πρώτον, στην εν λόγω ομάδα συμμετέχει και ένας Έλληνας νομικός, ο οποίος συνεργάζεται με δικηγορικό γραφείο της Αθήνας, το οποίο συνεργάζεται με την Τράπεζα Πειραιώς (η Der Tagesspiegel δεν δημοσιεύει ονόματα αλλά σημειώνει ότι οι σχέσεις αυτές "αμφισβητήθηκαν"). Δεύτερον, στην Τράπεζα της Ελλάδος προΐσταται ο Γιώργος Προβόπουλος, επιστήθιος φίλος του Μιχάλη Σάλλα και πρώην αντιπρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς, ο οποίος είχε ήδη βοηθήσει τον Σάλλα στο παιχνίδι του με την Proton Bank του Λαυρεντιάδη (για το παιχνίδι αυτό θα μιλήσουμε σύντομα). Ο ισχυρός άνδρας της Πειραιώς, λοιπόν, όχι μόνο έχει άριστη, έγκυρη και -πάνω απ' όλα- έγκαιρη ενημέρωση για θέματα που ακόμη κι ο υπουργός οικονομικών της Κύπρου δεν έχει ιδέα αλλά έχει και τους κατάλληλους ανθρώπους στα κατάλληλα πόστα για να τον βοηθήσουν.
Το τελικό χτύπημα εκτελέστηκε με χειρουργική ακρίβεια. Το Γιούρογκρουπ ενημερώνει τον Μιχάλη Σαρρή ότι η Κύπρος δεν θα έπαιρνε δεκάρα από τον μηχανισμό στήριξης αν οι κυπριακές τράπεζες δεν πωλούσαν τα καταστήματά τους στην Ελλάδα. "Έπρεπε να βγούμε από την ελληνική αγορά και μάλιστα αμέσως, παρ' όλο που, υπό φυσιολογικές συνθήκες, κάτι τέτοιο χρειάζεται πολύμηνη προετοιμασία και υποστήριξη έμπειρων επενδυτικών τραπεζών", λέει σήμερα ο Σαρρής. Πολύμηνη προετοιμασία; Χμμμ... Περιττή πολυτέλεια. Σε δώδεκα μέρες έπρεπε όλα να έχουν τελειώσει.
Το νομικό τμήμα τής ΕΚΤ, υπό την καθοδήγηση του Γιοργκ Άσμουσεν (τότε εκτελεστικού μέλους του ΔΣ της ΕΚΤ και σήμερα υφυπουργού εργασίας της Γερμανίας και μεσολαβητή στις επαφές ΣυΡιζΑ-Βερολίνου) συντάσσει το κείμενο ενός νόμου που θα ψήφιζε η κυπριακή βουλή και θα έδινε δικαίωμα στην Κεντρική Τράπεζα Κύπρου να αναλαμβάνει την διαχείριση τραπεζών σε περίπτωση κρίσης, υποχρεώνοντάς τις (το "ακούσιο" που λέγαμε), αν χρειαζόταν, να πωλούν τα υποκαταστήματά τους στο εξωτερικό. Λόγω του άκρως επείγοντος του πράγματος, το νομοσχέδιο παρουσιάστηκε κατ' ευθείαν στην βουλή από τον Έλληνα νομικό της ΕΚΤ, χωρίς οι βουλευτές να το έχουν διαβάσει προηγουμένως. Εντελώς συμπτωματικά, ο παρουσιαστής "ξέχασε" να αναφερθεί στην σχεδιαζόμενη υποχρεωτική πώληση των τραπεζικών καταστημάτων στην Ελλάδα. Έτσι, όπως σημειώσαμε , οι κύπριοι βουλευτές ψήφισαν τον νόμο χωρίς να ξέρουν τι ψήφισαν.
 |
| Γιοργκ Άσμουσεν: Ένας "φίλος" παντός καιρού |
Και καλά, να πουληθούν τα καταστήματα της Ελλάδας. Το ερώτημα είναι πόσο; Σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της δημοκρατικής δύσης, το τίμημα οποιασδήποτε επιχειρηματικής συναλλαγής ορίζεται με την σύμφωνη γνώμη αγοραστή και πωλητή. Όμως, στην συγκεκριμένη αγοραπωλησία, οι πωλητές δεν συναντήθηκαν καν με τον αγοραστή, καθ' υπόδειξη της τρόικας. Έτσι, στην κυπριακή αντιπροσωπεία που στις 9 Μαρτίου 2013 ήρθε στην Αθήνα για διαπραγματεύσεις, συμμετείχαν υπάλληλοι του υπουργείου οικονομικών και της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου αλλά κανένας διοικητής κυπριακής τράπεζας ή, έστω, εκπρόσωπός του.
Πόσο, λοιπόν; Η ΚΤΚ είχε υπολογίσει την καθαρή αξία των κυπριακών τραπεζών στα 8 δισ. ευρώ και των ελληνικών καταστημάτων περίπου στο μισό. Ο μόνος υποψήφιος αγοραστής, η Τράπεζα Πειραιώς, πρόσφερε μισό δισ. μόλις. Οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν πριν καλά-καλά αρχίσουν. Αδιέξοδο. Αμέσως, επεμβαίνει το Γιούρογκρουπ και ορίζει μεσολαβητές τον επίτροπο Χοακίν Αλμούνια και την Διεύθυνση Ανταγωνισμού, οι οποίοι έπιασαν αμέσως δουλειά προκειμένου να αποτιμήσουν την πραγματική αξία των καταστημάτων. Και τότε, οι κύπριοι έπαθαν σοκ.
Οι μεσολαβητές στήριξαν την αποτίμησή τους στην εκτίμηση της ζημιάς που θα πάθαιναν οι τράπεζες αν επαληθεύονταν ορισμένα ακραία άσχημα σενάρια για την ελληνική και την κυπριακή οικονομία, τα οποία επεξεργάστηκε η αγγλική πολυεθνική εταιρεία επενδύσεων Pimco.
{Το ότι έναν χρόνο αργότερα η Pimco επένδυσε κάμποσα εκατομμύρια στο τριετές ομόλογο μισού δισεκατομμυρίου που εξέδωσε η Τράπεζα Πειραιώς, προφανώς και δεν έχει σχέση με όσα διηγούμαστε εδώ. Ή μήπως έχει;}
Κόβοντας και ράβοντας (κυρίως κόβοντας) κατά το δοκούν, κατέληξαν σε ένα ποσό που σχεδόν συμφωνούσε με την προσφορά τής Πειραιώς: 524 εκατομμύρια ευρώ. Οι κύπριοι διαπραγματευτές ήταν αδύνατο να δεχτούν τέτοια πρόταση. Ενημέρωσαν τους διοικητές των τριών τραπεζών, οι οποίοι απέρριψαν ασυζητητί την προσφορά. "Στην Ελλάδα βρισκόταν η καρδιά των δραστηριοτήτων μας, γιατί να τα δώσουμε όλα για ένα κλάσμα της αξίας τους;" αναρωτιέται ο Ανδρέας Αρτέμη, τότε πρόεδρος της Τράπεζας Κύπρου.
Ο Αρτέμη εξοργίζεται και για έναν ακόμη λόγο. Όπως λέει ο ίδιος, "στη συμφωνία υπήρχαν πρόνοιες οι οποίες επέτρεπαν στην Τράπεζα Πειραιώς να διενεργήσει έλεγχο εκ των υστέρων και να απαιτήσει αποζημιώσεις για συγκεκριμένα δάνεια, παρ' όλο που η βάση της πώλησης έγινε με το ακραίο σενάριο της Pimco". Και όμως, ο Σάλλας δεν δείχνει ικανοποιημένος από το τίμημα που προσδιόρισαν οι μεσολαβητές και κάνει τον δύσκολο, προσπαθώντας να το κατεβάσει ακόμα περισσότερο.
Ο Σαρρής αρνείται να υπογράψει την επαίσχυντη προσφορά, παρά τα απανωτά τηλεφωνήματα που του κάνει ο Έλληνας ομόλογός του Γιάννης Στουρνάρας για να τον πιέσει. Όμως, το Γιούρογκρουπ είναι ανένδοτο. Στην συνεδρίαση της 15ης Μαρτίου, ο Άσμουσεν είναι κατηγορηματικός: ή υπογράφετε ή δεν σας δίνουμε δεκάρα, σας αφήνουμε να πτωχεύσετε και σας διώχνουμε κι απ' την ευρωζώνη. Αναστασιάδης και Σαρρής βρέθηκαν με το πιστόλι στον κρόταφο. Στην επόμενη συνεδρίαση του Γιούρογκρουπ, που πραγματοποιήθηκε μια βδομάδα αργότερα, υπέγραψαν "για να μείνει η Κύπρος στην Ευρώπη και στο ευρώ". Η ληστεία ολοκληρώθηκε: με κάτι παραπάνω από μισό δισ., ο Σάλλας απέκτησε περιουσία τεσσάρων δισ.
 |
| Ιούνιος 2010. Η Τράπεζα Κύπρου εγκαινιάζει το νέο κεντρικό κατάστημά της στην Αυστραλία.Ο πρόεδρος της τράπεζας Ανδρέας Αρτέμη (μέσον), δίπλα στον πρωθυπουργό της Βικτώριας Τζον Μπράμπυ (αριστερά),δεν δείχνει να έχει αντιληφθεί την καταιγίδα που πλησιάζει |
Χάρη στην απόκτηση των 312 κυπριακών καταστημάτων, η Πειραιώς έγινε η μεγαλύτερη τράπεζα της Ελλάδας, με 1186 καταστήματα εντός Ελλάδας και 444 σε 9 άλλες χώρες, ποσοστό αγοράς 30%, ίδια κεφάλαια 1,3 δισ. και προσωπικό σχεδόν 24.000 άτομα. Στο επόμενο τρίμηνο, η -παραπαίουσα πριν λίγο καιρό- Πειραιώς παρουσίασε κέρδη 3,4 εκατ. ευρώ ενώ η αξία της μετοχής της τετραπλασιάστηκε.
Και τώρα το κερασάκι. Σύμφωνα με την αποτίμηση βάσει της οποίας έγινε η αγοραπωλησία, η Πειραιώς "φορτωνόταν" ένα χρηματοδοτικό κενό περίπου 1,5 δισ., το οποίο θα καλυπτόταν κατά τα 2/3 από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και κατά 1/3 από τις πωλήτριες τράπεζες. Με άλλα λόγια: οι κυπριακές τράπεζες πήραν από την Πειραιώς 524 εκατ. ευρώ, της επέστρεψαν τα 500 απ' αυτά για να καλύψουν τα κενά τους και χρέωσαν και τον κυπριακό λαό ένα δισ. από το ΤΧΣ προς όφελος του αγοραστή τους. Δεν είναι συναρπαστικό;
{Διαβάστε την εξοργιστική συνέντευξη του Κων. Λοϊζίδη, εκτελεστικού μέλους τού Δ.Σ. της Πειραιώς, σύμφωνα με την οποία, ούτε λίγο ούτε πολύ: (α) η Πειραιώς "θυσιάστηκε" παίρνοντας τα κυπριακά τραπεζικά καταστήματα "για το καλό της χώρας", κατόπιν πιέσεων της Ε.Ε., (β) η τράπεζα δεν είχε πρόσβαση στα σενάρια της Pimco, (γ) οι ακραίες προβλέψεις των σεναρίων "μπορεί και να αποδειχθούν μη επαρκείς διαχρονικά", (δ) "η τιμή πώλησης που συμφωνήθηκε συνολικά και για τα τρία δίκτυα καταστημάτων των κυπριακών τραπεζών ήταν πολύ υψηλότερη από τις αντίστοιχες συγκρίσιμες συναλλαγές στην Ελλάδα", (ε) άλλες ξένες τράπεζες "πλήρωσαν για να φύγουν από την Ελλάδα", (στ) η εν λόγω αγοραπωλησία ήταν επώδυνη για την Πειραιώς, διότι η τράπεζα "αντιμετωπίζει την τεράστια λειτουργική πρόκληση αφομοίωσης και ενοποίησης 312 καταστημάτων και 5.268 νέων υπαλλήλων με διαφορετική εκπαίδευση και κουλτούρα, καθώς και πολλαπλών λογισμικών συστημάτων" κλπ κλπ. Δηλαδή, εκεί που μας χρωστάγανε...}
Κλείνουμε για σήμερα με μια απορία. Σε μια τόσο μεγάλη και εξαιρετικά συμφέρουσα για τον αγοραστή δουλειά, πώς εξηγείται το ότι παρουσιάστηκε μόνον ένας ενδιαφερόμενος; Οι υπόλοιποι τραπεζίτες βρίσκονταν σε διακοπές ή κοιμόντουσαν; Πολύ θα ήθελα να ακούσω την γνώμη του κ. Προβόπουλου επ' αυτού. Ο οποίος Προβόπουλος...
Στις 16 Οκτωβρίου 2013, η εφημερίδα New York Times δημοσιεύει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του Λάντον Τόμας Τζούνιορ με τίτλο "Υπό έλεγχο ο επί κεφαλής του τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα". Το δημοσίευμα ασχολείται με την εμπλοκή του τότε διοικητή τής Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργου Προβόπουλου στο αλισβερίσι που στήθηκε με την Proton Bank. Στο θέμα της Proton Bank θα αναφερθούμε παρακάτω αλλά εδώ θα μεταφέρω ένα μικρό απόσπασμα από αυτά που γράφουν οι New York Times. Για να μπει ο αναγνώστης στο κλίμα του αποσπάσματος, βρισκόμαστε στις αρχές του 2010, στο σημείο όπου ο Λαυρεντιάδης έχει κάνει την προσφορά του για την αγορά της Proton από την Πειραιώς και περιμένει την έγκριση της Τράπεζας της Ελλάδος, ως εποπτικής αρχής:
"Καθώς οι βδομάδες περνούσαν δίχως κανένα νέο από την Τράπεζα της Ελλάδος, ο κ. Λαυρεντιάδης άρχισε να ανησυχεί για το αν θα κατάφερνε τελικά να αποκτήσει την τράπεζα. Ο κ. Λαυρεντιάδης είπε στους ανακριτές ότι συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Τράπεζας Πειραιώς κ. Σάλλα και του είπε πως είχε αποφασίσει να αποσυρθεί από την συμφωνία. "Μη το κάνεις αυτό", απάντησε ο κ. Σάλλας σύμφωνα με την κατάθεση του κ. Λαυρεντιάδη, "άσε με να τηλεφωνήσω στον καλό μου φίλο Γιώργο Προβόπουλο κι αυτός θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να τελειώνει η συμφωνία". Λίγες μέρες αργότερα, η κεντρική τράπεζα ενέκρινε την πώληση."
Είναι ενδιαφέρον ότι ο Σάλλας δεν λέει πως ο Προβόπουλος θα κάνει ό,τι μπορεί αλλά "θα κάνει ό,τι χρειάζεται". Η σιγουριά τού Σάλλα μάλλον δεν πηγάζει μόνο από το γεγονός ότι ο Προβόπουλος είναι ένας "καλός φίλος". Κατά πάσα πιθανότητα πηγάζει και από το γεγονός ότι ο πρόεδρος είχε χτίσει αυτή την "καλή φιλία" με το ασφαλέστερο υλικό: το χρήμα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά.
 |
| Οι "επιτυχημένες" προβλέψεις ενός διοικητού της ΤτΕ |
Το 1977, ο 27χρονος Πειραιώτης Γιώργος Προβόπουλος επιστρέφει στην Ελλάδα από το βρεττανικό Έσσεξ, έχοντας στην τσέπη ένα διδακτορικό στα οικονομικά. Καθώς είναι ενταγμένος πολιτικά στην Νέα Δημοκρατία, μάλλον δεν δυσκολεύεται να γίνει καθηγητής του τμήματος οικονομικών επιστημών του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου σε ηλικία 29 ετών, θέση που διατήρησε ως το 2007. Κατά την εποχή Μητσοτάκη (1989-1993), αναλαμβάνει διαδοχικά πρόεδρος του ΚΕΠΕ, πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (ΣΟΕ) και υποδοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος. Όταν το ΠαΣοΚ επιστρέφει στην εξουσία το 1993, ο Προβόπουλος στρέφεται στον τραπεζικό τομέα, στην αρχή ως οικονομικός σύμβουλος της Alpha Bank και στην συνέχεια ως πρόεδρος της Εμπορικής Τράπεζας, θέση από την οποία διευθέτησε την εξαγορά της από την Credit Agricole. Λίγες μέρες πριν ολοκληρωθεί αυτή η εξαγορά, ο Προβόπουλος μεταπηδά στην Τράπεζα Πειραιώς, η διοίκηση της οποίας τον ορίζει αντιπρόεδρο στις 18 Οκτωβρίου 2006.
Στο μεταξύ, από το 2004 η Νέα Δημοκρατία έχει διαδεχθεί το ΠαΣοΚ στην εξουσία. Ο Γιώργος Προβόπουλος βρίσκεται ανάμεσα σ' εκείνους που, πριν τις εκλογές, χαράσσουν το οικονομικό πρόγραμμα της κυβέρνησης Καραμανλή. Έτσι, ανανεώνει την πολιτική του στήριξη και θέτει σοβαρή υποψηφιότητα να διαδεχθεί στην διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος τον Νίκο Γκαργκάνα, η θητεία του οποίου λήγει το 2008. Επομένως, όταν ο Σάλλας παίρνει τον Προβόπουλο στην Πειραιώς, ξέρει ότι θα του φύγει σε λιγώτερο από δυο χρόνια. Πράγματι, στα τέλη Μαΐου 2008 ο Γιώργος Προβόπουλος αποχωρεί από την Πειραιώς και στις 20 Ιουνίου τοποθετείται διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.
Στο μεταξύ, σε ειδική κλειστή συνεδρίασή του στις 3 Απριλίου, το Δ.Σ. της Πειραιώς αποφασίζει να βελτιώσει τις αποζημιώσεις που χορηγούνται σε αποχωρούντα μέλη του. Με βάση αυτή την απόφαση, στις 21 Μαΐου η διοίκηση της τράπεζας αποφασίζει να χορηγήσει στον αποχωρούντα αντιπρόεδρό της αποζημίωση κάπου 3,1 εκατ. ευρώ (με συνυπολογισμό πριμ, bonus κλπ το ποσό έφτασε τελικά τα 3,4 εκατομμύρια) για λιγότερους από 20 μήνες δουλειάς! Το ποσό ξεπέρασε τα 2 εκατομμύρια ανά χρόνο δουλειάς, όταν μέχρι τότε η τράπεζα έδινε στους αποχωρούντες αντιπροέδρους αποζημίωση ίση με μόλις 100.000 ανά χρόνο δουλειάς. Pas mal, George... pas mal!
Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει και μια άλλη παράμετρος των σχέσεων Προβόπουλου-Πειραιώς. Κατά το διάστημα που εργαζόταν στην τράπεζα, ο Προβόπουλος πήρε δάνειο περίπου 5 εκατομμυρίων για να αγοράσει μετοχές της ίδιας της τράπεζας, οι οποίες παρακρατήθηκαν από την τράπεζα ως εγγύηση για το δάνειο. Μέχρι την αποχώρησή του είχε καταβάλει 500.000 απ' αυτό το ποσό.
Όταν ανέλαβε την διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος, προκειμένου να αποφύγει προβλήματα σύγκρουσης συμφερόντων (η ΤτΕ ελέγχει τις άλλες τράπεζες), ο Προβόπουλος ζήτησε από την Πειραιώς να εκποιήσει το χαρτοφυλάκιό του. Όμως, με το χρηματιστήριο στα κάτω του, η πώληση των μετοχών απέφερε σκάρτα 2,5 εκατομμύρια. Έτσι, ο πρώην αντιπρόεδρος υποχρεώθηκε να καλύψει το υπόλοιπο των 2,17 εκατομμυρίων με προσωπική του επιταγή, την οποία δεν δυσκολεύτηκε να καλύψει αφού στο μεταξύ είχε εισπράξει τα 3,4 εκατομμύρια της αποζημίωσης (περίπου 2,7 εκατ. μετά την πληρωμή του αναλογούντος φόρου).
 |
| Το έγγραφο της Πειραιώς που πιστοποιεί την ζημιά του Προβόπουλου από την επένδυσή του σε μετοχές της Πειραιώς |
Θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει ότι η τράπεζα ενέκρινε τόσο μεγάλη αποζημίωση στον αποχωρούντα αντιπρόεδρό της ακριβώς για να καλύψει τις απώλειες από το "παιχνίδι" του με τις μετοχές της τράπεζας. Επειδή, όμως, εμείς εδώ δεν συνωμοσιολογούμε, ας μείνουμε στα πραγματικά περιστατικά. Και η πραγματικότητα λέει πως ο αντιπρόεδρος της τράπεζας "έσπρωξε" ένα χοντρό πακέττο σε μετοχές οι οποίες έχασαν την μισή τους αξία μέσα σε δεκατρείς μόλις μήνες.
Το ερώτημα, λοιπόν είναι απλό: γιατί ο Προβόπουλος προέβη σ' αυτή την αποτυχημένη επενδυτική επιλογή; Ήταν τόσο άσχετος με το χρηματιστήριο ή, μήπως, δέχτηκε το ρίσκο προσδοκώντας άλλα, απείρως περισσότερα κέρδη από άλλους αφανείς λόγους; Η απάντηση δεν έχει κανένα ενδιαφέρον. Είτε ήταν άσχετος είτε έπαιζε παιχνίδια στο παρασκήνιο, ο άνθρωπος αυτός ήταν ακατάλληλος για να αναλάβει τον ρόλο του διοικητή της κεντρικής τράπεζας της χώρας. Άλλωστε, αυτή την προφανή ακαταλληλότητα την έδειξε πολλές φορές στην διάρκεια της θητείας του και θα αναφερθούμε σ' αυτήν κάποια άλλη στιγμή.
Για την ώρα, ας εστιάσουμε σε ένα σημαντικό πλεονέκτημα του Γιώργου Προβόπουλου: ήταν καλός φίλος τού Μιχάλη Σάλλα.
Ας επιστρέψουμε για λίγο στην ιστορία με την Αγροτική. Για τις ανάγκες του ξεπουλήματός της, τα ακίνητα της Αγροτικής, τα οποία μεταβιβάστηκαν στην Πειραιώς, αποτιμήθηκαν στα 95 εκατομμύρια παρ' ότι η πραγματική τους αξία ήταν υπερπολλαπλάσια.
{Πέρυσι, η εταιρία Grant Thornton προχώρησε σε αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων τής Αγροτικής που μεταβιβάσθηκαν στην Πειραιώς, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η διαφορά Ενεργητικού - Παθητικού (funding gap) των υγιών στοιχείων ενεργητικού της Αγροτικής που μεταβιβάστηκαν στην Πειραιώς σε 7,47 δισ. ευρώ, ποσό το οποίο πιστοποιήθηκε και από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.}
Όπως και νά 'χει, όμως, η Πειραιώς θα έπρεπε να καταβάλει φόρο μεταβίβασης γι' αυτά τα ακίνητα. Ο νόμος προβλέπει απαλλαγή από τον φόρο μόνο στην περίπτωση όπου οι εταιρείες συγχωνεύονται ή απορροφούν η μια την άλλη.
Στην περίπτωση της Αγροτικής δεν έγινε ούτε συγχώνευση ούτε απορρόφηση. Διαλέχτηκαν κάποια "υγιή" περιουσιακά της στοιχεία και πουλήθηκαν στην Πειραιώς. Κοψοχρονιά μεν αλλά πουλήθηκαν. Συγχωνεύσεις και απορροφήσεις γίνονται με βάση τους ισολογισμούς των επιχειρήσεων και για το σύνολό τους. Ο Σάλλας διάλεξε τι θα πάρει από το καλάθι, δεν ψώνισε ολοκιάδα. Και όμως, αυτή η καραμπινάτη περίπτωση αγοραπωλησίας χαρακτηρίστηκε ως "συγχώνευση πιστωτικών ιδρυμάτων"! Τι κι αν ο νόμος προβλέπει ότι τέτοιες συγχωνεύσεις γίνονται με ανταλλαγή μετοχών; Τι κι αν ο νόμος προβλέπει ότι το σχήμα που προκύπτει από την συγχώνευση αναλαμβάνει το σύνολο απαιτήσεων και υποχρεώσεων των συγχωνευομένων εταιρειών; Δεν πάει να λέει ο νόμος ό,τι θέλει. Το θέμα ήταν να μη πληρώσει φόρους μεταβίβασης ο Σάλλας. Και δεν πλήρωσε.
Δυστυχώς, το ίδιο κολπάκι δεν ήταν δυνατόν να λειτουργήσει και στην περίπτωση των κυπριακών τραπεζικών καταστημάτων, για δυο κυρίως λόγους. Πρώτον, στο deal ανακατεύονταν δυο χώρες και η Ευρωπαϊκή Ένωση, οπότε έπρεπε να κρατήσεις κάποια προσχήματα. Και, δεύτερον, η Αγροτική έπαψε να υπάρχει και σε έπαιρνε να μιλήσεις για συγχώνευση αλλά οι κυπριακές τράπεζες συνέχιζαν να λειτουργούν κανονικά. Έπρεπε, λοιπόν, να βρεθεί άλλος τρόπος να μη πληρωθούν οι φόροι μεταβίβασης των κυπριακών ακινήτων, φόροι που εκτιμώνται στα 200 εκατομμύρια περίπου. Ας δούμε την ιστορία βήμα-βήμα.
Το άρθρο 68 του Ν.4150/2013 προβλέπει: "Σε περίπτωση μεταβίβασης στοιχείων ενεργητικού και παθητικού υποκαταστημάτων στην Ελλάδα, τα οποία ανήκουν σε πιστωτικά ιδρύματα που εδρεύουν σε άλλες χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πλην της Ελλάδας, προς ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα, στο πλαίσιο απόφασης εξυγίανσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας μέλος στην οποία έχουν την έδρα τους τα πιστωτικά ιδρύματα, εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 16 του ν. 2515/1997".
Παρ' ότι είναι σαφές ότι το εν λόγω άρθρο φωτογραφίζει την υπόθεση που εξετάζουμε (ο νόμος ψηφίστηκε αμέσως μετά την απόκτηση των κυπριακών καταστημάτων από την Πειραιώς), ο συντάκτης του νόμου έκανε ένα "λάθος": επειδή -ίσως- είχε κατά νου τα περί συγχωνεύσεων και απορροφήσεων που προαναφέραμε, συσχέτισε το άρθρο 16 του Ν.2515/1997, το οποίο μιλάει για συγχωνεύσεις και απορροφήσεις. Μέγα λάθος! Λάθος εγκληματικό, διότι αυτό το άρθρο λέει και κάτι άλλο στην παράγραφο 8. Προσέξτε:
"Η μεταγραφή των ακινήτων και εμπραγμάτων δικαιωμάτων (...) γίνεται (...) με καταχώριση αποσπάσματος της σύμβασης ή του καταστατικού στο οποίο να εμφαίνεται ότι το απορροφόν (σ.σ.:!) ή το νέο πιστωτικό ίδρυμα είναι καθολικός διάδοχος των συγχωνευομένων (...)". Καθολικός διάδοχος; Αμάν!
Πριν στεγνώσει το μελάνι τού ΦΕΚ όπου δημοσιεύθηκε ο Ν.4150/2013, ο Στουρνάρας ετοίμασε τροπολογία η οποία διέγραφε από το άρθρο 68 κάθε αναφορά στο άρθρο 16 του Ν.2515/1997. Δυστυχώς, η τροπολογία δεν πέρασε. Στις αρχές Δεκεμβρίου 2013, ο Στουρνάρας επανέρχεται, φυτεύοντας την τροπολογία του σε νομοσχέδιο του υπουργείου εργασίας, χωρίς αίσιο αποτέλεσμα και πάλι.
 |
| "...προς ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου..." (Από την αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου) |
Ο Σάλλας εξακολουθεί να πιέζει και αυτή την φορά ο Στουρνάρας αποφασίζει να φέρει την τροπολογία σε πιο σχετικό νομοσχέδιο. Έτσι, λίγο πριν τα Χριστούγεννα, όταν κατατίθεται το νομοσχέδιο για "Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους κλπ", ο υπουργός οικονομικών επανέρχεται και εξηγεί ότι η απαλοιφή τής αναφοράς στο άρθρο 16 του Ν.2515/1997 πρέπει να γίνει "προς ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου":
"(...) η παραπομπή στο άρθρο 16 του Ν.2515/1997, η οποία έγινε από το νομοθέτη με αποκλειστικό σκοπό να περιγραφεί η ακολουθητέα για τη μεταβίβαση διαδικασία, ενδέχεται να οδηγήσει στην εσφαλμένη ερμηνεία ότι πρόκειται για περίπτωση καθολικής διαδοχής.(...) Για το λόγο αυτό και προς ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου κατά την εφαρμογή της διάταξης, προτείνεται η απαλοιφή της αναφοράς στο άρθρο 16 του Ν.2515/1997 (...)". Παρά την μαεστρία με την οποία το αίτιο μετατρέπεται σε αιτιατό, η τροπολογία και πάλι δεν πέρασε.
Εδώ που τα λέμε, αυτό που ήθελε να πετύχει ο Σάλλας δεν ήταν κι εύκολο. Χρειαζόταν έναν νόμο ο οποίος όχι μόνο θα τον απάλλασσε από κάθε φόρο μεταβίβασης αλλά θα είχε και αναδρομική ισχύ. Θα έπρεπε, λοιπόν, να βρεθεί κάποιος με περισσευούμενο θράσος για να κάνει κάτι τέτοιο. Ευτυχώς, η χώρα διέθετε πρωθυπουργό "της αντρικής σχολής", με θράσος να φάνε κι οι κότες. Έτσι, στις 5 Μαΐου 2014 δημοσιεύεται ο Ν.4261/2014 "Πρόσβαση στη δραστηριότητα των πιστωτικών ιδρυμάτων και προληπτική εποπτεία πιστωτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων επενδύσεων κλπ", το άρθρο 168 του οποίου απαλείφει -επί τέλους!- κάθε αναφορά σε "κακές" και "δαπανηρές" διατάξεις. Πρόκειται για ένα "σοφό" άρθρο, το οποίο τροποποιεί το "απρόσεκτο" άρθρο 68 του Ν.4150/2013 "από τότε που ίσχυσε", δηλαδή αναδρομικά.
Και τώρα το κερασάκι! Στο περιβόητο άρθρο 168 του Ν.4261/2014 περιλαμβάνεται και μια μικρή πρόταση που λύνει ένα μεγάλο παράπλευρο πρόβλημα: "Στη συγκεκριμένη μεταβίβαση δεν εφαρμόζεται το άρθρο 479 του Αστικού Κώδικα". Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι η Πειραιώς ξενοιάζει μια για πάντα από τις δικαστικές ενέργειες που έχουν κινήσει οι μέτοχοι της Τράπεζας Κύπρου διεκδικώντας από την αγοράστρια τράπεζα αποζημιώσεις.
{Οφείλω να σημειώσω ότι η επίμαχη διάταξη σφυροκοπήθηκε και από τον ΣυΡιζΑ και από το ΚΚΕ και από τους ΑνΕλ. Παρά ταύτα, στα Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης δεν έγινε η παραμικρή αναφορά. Ας είναι καλά τα κονδύλια που διαθέτει η Πειραιώς για διαφήμιση...}
Τέλος καλό, όλα καλά για την Πειραιώς. Ο φουκαράς ο πρόεδρός της μπορούσε πλέον να ανασάνει με ανακούφιση αφού δεν θα πλήρωνε δεκάρα φόρο για τα αξίας δισεκατομμυρίων ακίνητα που τόσο κόπο είχε κάνει για να του τα χαρίσουν και παράλληλα ξένοιαζε κι από κάθε σκοτούρα αποζημιώσεων. Δόξα τω θεό να λέμε, που δεν αφήνει κανένα να πάει χαμένος.
Η Proton Bank ήταν μια μικρή τράπεζα, η οποία βγήκε στην αγορά το 2002 ως επενδυτική τράπεζα. Παρά το ότι το 2005 μπήκε στο χρηματιστήριο και το 2006 απορρόφησε την καταρρέουσα Omega Bank, παρέμεινε μικρή. Όμως, λόγω του ειδικού χώρου στον οποίο εδραστηριοποιείτο, το 2008 τράβηξε την προσοχή του Μιχάλη Σάλλα. Μετά από έντονες διαπραγματεύσεις που πέρασαν από σαράντα κύματα, στις 5 Νοεμβρίου 2008 η Πειραιώς απέκτησε το 31,3% της μικρής αυτής τράπεζας, δίνοντας στους μετόχους της Proton μία δική της μετοχή για κάθε 8,25 δικές τους. Δηλαδή, η Πειραιώς απέκτησε το 31,3% της Proton με ανταλλαγή μετοχών, δίχως να βγάλει σεντς από τα συρτάρια της. Όμως, πρέπει να πούμε ότι, με βάση τις ισοτιμίες τής εποχής, κάθε μετοχή τής Proton αποτιμήθηκε περίπου 1,2 ευρώ και κάθε μετοχή τής Πειραιώς γύρω στο δεκάρικο.
Παρένθεση πρώτη. Στις αρχές Ιανουαρίου 2009, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εκδίδει μια απόφαση σύμφωνα με την οποία κρίνεται ως αποδεκτή πλέον πρακτική η χρήση ιδίων μετοχών ως μέσο πληρωμής. Δηλαδή, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έρχεται με δυο μήνες καθυστέρηση να εγκρίνει τον τρόπο με τον οποίο η Πειραιώς απέκτησε το 31,3% της Proton.
Παρένθεση δεύτερη. Στο Δ.Σ. της Omega Bank, την οποία απορρόφησε η Proton, συμμετείχαν και οι κ.κ. Καπόν Χασδάι (αντιδήμαρχος οικονομικών Θεσ/νίκης, ο οποίος φέρεται να πήρε προσωπικό δάνειο 13,2 εκατ. ευρώ (!!) από την Proton, λίγο πριν η τράπεζα τεθεί σε εκκαθάριση), Λαυρεντιάδης Λαυρέντιος (ο γνωστός κατοπινός αγοραστής της Proton) και Παπανδρέου Νικόλαος (γυιος του ιδρυτή τού ΠαΣοΚ). Κλείνουν και οι δυο παρενθέσεις.
Στην πορεία θα δούμε τι την ήθελε την μικρή αυτή τράπεζα ο Σάλλας. Προς το παρόν, ας πάμε προς τα τέλη του 2009, όταν αποφασίζει να την πουλήσει. Ο αγοραστής είναι έτοιμος και ζεστός και δεν είναι άλλος από τον πολλά υποσχόμενο -και βραβευμένο για τα έργα του- επιχειρηματία Λαυρέντη Λαυρεντιάδη, ο οποίος επιθυμεί διακαώς να γίνει τραπεζίτης. Τόσο διακαώς ώστε δέχεται να αγοράσει τις 19.629.247 μετοχές της Proton Bank που κατέχει η Πειραιώς προς 3,6 ευρώ την μία. Προσφέρει, δηλαδή, κάπου 70,7 εκατομμύρια για να αποκτήσει το 31,3% μιας τράπεζας, η αξία της οποίας εκτιμάται ότι ανέρχεται συνολικά σε περίπου... 70 εκατομμύρια!
Φυσικά, ο Σάλλας δέχεται την προσφορά και η δουλειά κλείνει. Στις 29 Δεκεμβρίου 2009, Σάλλας και Λαυρεντιάδης υποβάλλουν στην Τράπεζα της Ελλάδος αιτήματα έγκρισης της πώλησης και της αγοράς αντίστοιχα. Και όλα θα πήγαιναν κατ' ευχήν αν κάποιοι "σπαστικοί" υπάλληλοι στην Τράπεζα της Ελλάδος δεν ήσαν τόσο "κολλημένοι" με το να κάνουν σωστά την δουλειά τους. Όπως, για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι στην Διεύθυνση Εποπτείας Πιστωτικού Συστήματος, οι οποίοι έστειλαν υπόμνημα στον διοικητή Γιώργο Προβόπουλο, ενημερώνοντάς τον ότι η αγοραπωλησία σκοντάφτει σε διάφορα ευρήματα περί του αγοραστή, που δημιουργούν κώλυμα. Ο Προβόπουλος δεν αντιδρά και η Διεύθυνση επανέρχεται με επιστολή στην οποία επισημαίνει ότι η ΤτΕ τηρεί το δικαίωμα να μην εγκρίνει την απόκτηση της ειδικής συμμετοχής, καθώς αναμενόταν η αξιολόγηση των στοιχείων για την καταλληλότητα του μετόχου.
Όταν εκδίδεται η πολυπόθητη αξιολόγηση, συνιστά ισχυρό κόλαφο για τον Λαυρεντιάδη. Ο έλεγχος της ΤτΕ διαπίστωσε ότι ο επιχειρηματίας δεν είναι ικανός να προσφέρει οποιαδήποτε μελλοντική στήριξη στην Proton διότι τα κεφάλαιά του αφ' ενός μεν προέρχονται από δανεισμό αφ' ετέρου δε διακινούνται μεταξύ πολυάριθμων εταιρειών με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται η παρακολούθηση των ιχνών τους.
Την συνέχεια την έχουμε αποκαλύψει: ο Λαυρεντιάδης απογοητεύεται, ανακοινώνει στον Σάλλα την απόφασή του να χαλάσει την δουλειά, ο Σάλλας απευθύνεται στον "καλό φίλο" του και ο Προβόπουλος κάνει "ό,τι χρειάζεται": αδιαφορεί για τις υποδείξεις των υφισταμένων του και εγκρίνει την αγοραπωλησία. Κύριος ο Λαυρεντιάδης, κύριος κι ο Σάλλας.
 |
| Γ. Παπανδρέου, Κ. Καραμανλής, Δ. Αβραμόπουλος, Γ. Παπακωνσταντίνου, Λ. Κύρκος, Α. Διαμαντοπούλου... Ο Λ. Λαυρεντιάδης, ως καλός επιχειρηματίας, είναι σαν την κοκακόλα: πάει με όλα (και με όλους) |
Το ότι η Πειραιώς ξεφορτώθηκε την Proton (και, μάλιστα, σε εξαιρετικά καλή τιμή) δεν σημαίνει ότι ο Σάλλας διέκοψε τα αλισβερίσια με τον Λαυρεντιάδη. Αντίθετα, μετά την πώληση, αυτά τα αλισβερίσια πυκνώνουν και γίνονται ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα. Τόσο ενδιαφέροντα ώστε να αναρωτιέται κανείς μήπως ο λόγος για τον οποίο ο Σάλλας αγόρασε την Proton ήταν να την πουλήσει στον Λαυρεντιάδη. Στη συνέχεια θα μπούμε σε λεπτομέρειες. Για την ώρα, ας κλείσουμε παραθέτοντας ένα απόσπασμα από κάποιο παλιό ποστ (3/4/2014: "Μέσω οφσόρ, νόμιμα και ηθικά"), το οποίο μάλλον θα σας βάλει σε υποψίες για το τι θα ακολουθήσει:
Είσαι, να πούμε, τραπεζίτης και σε στριμώχνουν να κάνεις αύξηση κεφαλαίου. Κανένα πρόβλημα. Στήσε μια οφσόρ, πάρε δάνειο από έναν άλλο τραπεζίτη και χρησιμοποίησε τα λεφτά για να αγοράσει η οφσόρ τις καινούργιες μετοχές που βγάζει η τράπεζά σου. Παράλληλα, ο άλλος τραπεζίτης κάνει το ίδιο κόλπο με ίδια ποσά, αυξάνοντας κι εκείνος τα κεφάλαια της τράπεζάς του. Έτσι, έχουμε αύξηση κεφαλαίων σε δυο τράπεζες δίχως να κουνηθεί δεκαράκι τσακιστό. Bonus: οι φρέσκιες μετοχές μένουν στις τσέπες των δυο τραπεζιτών.
Στις 16 Ιουλίου 2012, το Ρώυτερς δημοσιεύει μια έκτακτη ανταπόκριση των γνωστών δημοσιογράφων ερευνητών Στήβεν Γκρέυ και Νικόλα Λεοντόπουλου με τίτλο "Εν κρυπτώ δάνεια χρησιμοποιήθηκαν για να ενισχύσουν ελληνική τράπεζα". Θυμηθείτε όσα λέγαμε τις προάλλες για τις σχέσεις της Πειραιώς με την Μαρφίν αλλά και τις απορίες που διατυπώσαμε και συνεχίστε την ανάγνωση.
Τον Ιανουάριο του 2011, στα πλαίσια της περίφημης ανακεφαλαιοποίησης, η Πειραιώς προβαίνει σε αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου. Με το κλίμα δυσπιστίας που υπήρχε τότε προς τις ελληνικές τράπεζες, μια επιτυχημένη αύξηση κεφαλαίου θα είχε πολλαπλά οφέλη για την τράπεζα, κυρίως δε θα σήμαινε πως οι αγορές την εμπιστεύονται. Πράγματι, το εγχείρημα της Πειραιώς ήταν πετυχημένο: η τράπεζα άντλησε 800 εκατομμύρια. Όμως το Ρώυτερς αμφισβητεί αυτή την επιτυχία.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα (το οποίο επιβεβαιώνει η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου), τον Μάιο του 2009 ο Σάλλας είχε συμφωνήσει την λήψη ενός δανείου ύψους μέχρι 150 εκατομμύρια από την Μαρφίν, μια συμφωνία που την είχε υπογράψει ο ίδιος ο Βγενόπουλος. Tον Ιανουάριο του 2011, τρεις υπεράκτιες εταιρείες που έδρευαν στην Κύπρο και ανήκαν στην οικογένεια του Μιχάλη Σάλλα (όπως προκύπτει από τον έλεγχο στο μητρώο εταιρειών της Κύπρου), χρωστούσαν στην Μαρφίν σχεδόν 113 εκατομμύρια συνολικά: η Shent Enterprises 45 εκατ., η Benidver Investments 22 εκατ. και η ΚΑΕΟ Enterprises 46 εκατ.ευρώ. Η Μαρφίν είχε χορηγήσει αυτά τα δάνεια με συνοπτικές διαδικασίες, δεχόμενη ως κύρια εγγύηση μετοχές της Τράπεζας Πειραιώς. Και οι τρεις αυτές εταιρείες διέθεσαν τα λεφτά που πήραν από την Μαρφίν για να συμμετάσχουν στην αύξηση κεφαλαίου τής Πειραιώς.
Με απλά λόγια, η Μαρφίν έδωσε 113 εκατομμύρια δανεικά, βοηθώντας ουσιαστικά την Πειραιώς στην αύξηση κεφαλαίου της, δίχως εμπράγματη εξασφάλιση (ακίνητα κλπ) και με μόνη εγγύηση την τιμή μιας μετοχής που το πιθανώτερο ήταν να συνεχίσει να πέφτει. Όπως κι έγινε: έναν χρόνο αργότερα, η μετοχή της Πειραιώς από το ένα ευρώ είχε γκρεμιστεί στα 20 λεπτά. Οι εγγυήσεις των 113 εκατομμυρίων άξιζαν πλέον λιγώτερο από 20 εκατομμύρια, γεγονός που σήμαινε ότι τα δάνεια δεν επρόκειτο ποτέ να εξυπηρετηθούν. Κι επειδή η ιστορία βρομάει από μακρυά, η Μαρφίν δεν τόλμησε να εγγράψει τις ζημιές στον ισολογισμό της. Όταν η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου έκανε έλεγχο, απαίτησε από την Μαρφίν να εγγράψει προβλέψεις 87,8 εκατομμυρίων γι' αυτές τις τρεις χορηγήσεις.
 |
| 11/11/2014: Ο Μιχάλης Σάλλας μιλάει σε δημοσιογράφους έξω από το Μαξίμου, μετά από συνάντηση τραπεζιτών με τον τότε πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά |
Τα ίδια περίπου έγιναν και με την Proton. Τον Σεπτέμβριο του 2010, συστήθηκαν τρεις εταιρείες με έδρα τα Νησιά Κέυμαν: η Ausum 2010, η Aurifex και η Trapezium. Από τον Δεκέμβριο της ίδια χρονιάς και οι τρεις άρχισαν να λειτουργούν ως εταιρείες διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων, κατέχοντας στο χαρτοφυλάκιό τους αποκλειστικά μετοχές της Πειραιώς. Κατά το διήμερο 20 και 21 Ιανουαρίου 2011, με εσπευσμένες διαδικασίες, πήραν από την Proton 81,4 εκατ. ευρώ, με σκοπό να ασκήσουν δικαίωμα προτίμησης στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Πειραιώς.
Στο μεταξύ, πριν πάρουν τα δανεικά από την Proton, οι τρεις αυτές εταιρείες απέκτησαν τις μετοχές της Πειραιώς που κατείχαν 12 άλλες υπεράκτιες εταιρείες. Μετρήστε: BCL Broud Consulting Ltd (Κύπρος), Bratzano Ltd (Κύπρος), Emagin Investments (Κύπρος), Hadus Ltd (Κύπρος), Workland Enterprises Ltd (Κύπρος), Isato Finance Investments (Παναμάς), Island Enterprises (Παναμάς), Covanta Investments Inc (Παναμάς), Kapac Investments Inc (Παναμάς), Nesfield Investments Inc (Παναμάς), BelGlobal Inc (Παναμάς) και Kroke-World Investment (Παναμάς).
Όταν ξέσπασε το σκάνδαλο της Proton και η Τράπεζα της Ελλάδος άρχισε να ψάχνει τις σκοτεινές διαδρομές των χρημάτων, οι τρεις εταιρείες αρνήθηκαν να αποκαλύψουν τα ονόματα των μετόχων τους. Το μόνο που γνωστοποιήθηκε ήταν ότι διαχειριστής και των τριών ήταν η Sciens Institutional Services και επενδυτική σύμβουλος η Hellenic Alternative Management, ένα fund που διαχειρίζεται η Sciens Capital Management. Η γαλαντομία της Proton στις τρεις υπεράκτιες είναι καταφανής, αν συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι α) χρηματοδότησε με 69 εκατ. ευρώ το κόστος αγοράς των νέων μετοχών της Τράπεζας Πειραιώς, β) χρηματοδότησε με 9,6 εκατ. ευρώ τους τόκους για δύο χρόνια και γ) κατέβαλε και 2,54 εκατ. ευρώ που κατέληξαν ως αμοιβή στην Boukoleon Holdings, εκ μέρους της οποίας υπογράφει ο κ. Ι. Ρήγας, στον οποίο ανήκει το 63,3% της Sciens Capital Management. Μύλος!
Μπερδευτήκατε αρκετά ή να σας μπερδέψω λίγο ακόμη; Το 2010, η Proton χορηγεί στην Sciens Διεθνής Συμμετοχών δάνειο ύψους 60 εκατομμυρίων. Όπως φαίνεται από τις καταστάσεις εκείνης της χρονιάς, στην μετοχική σύνθεση της εταιρείας συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, η Τράπεζα Πειραιώς με 28,1% και η Sciens Hellenic Capital με 16,48%. Στην έκθεσή της, η Τράπεζα της Ελλάδος αναφέρει ότι στις 22/3/2010 η υπεράκτια εταιρεία Lumakarla Invest (συμφερόντων τού νέου ιδιοκτήτη της Proton Λαυρέντη Λαυρεντιάδη) αγόρασε αντί 2,6 εκατ. ευρώ 5.200.000 μετοχές της Sciens Διεθνής Συμμετοχών, στην οποία μεγαλομέτοχος είναι η Πειραιώς από την οποία πριν λίγο καιρό είχε αγοράσει το 31,3% της Proton ο Λαυρεντιάδης. Απλά πράγματα, έτσι;
 |
| Απόσπασμα εγγράφου Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου (φωτογραφία: Hot Doc) |
Ας κάνουμε και μια παρατήρηση: Σύμφωνα με τον νόμο, αν βασικός μέτοχος ή διοικητής τραπεζικού ιδρύματος ή κοντινά του πρόσωπα έχουν συναλλαγές με την τράπεζα ή προβαίνουν σε αύξηση του μεριδίου τους, είναι υποχρεωμένοι να δημοσιοποιήσουν τις συναλλαγές τους. Στις παραπάνω περιπτώσεις καμμιά δημοσιοποίηση δεν έγινε. Ας δεχτούμε ότι ο Μιχάλης Σάλλας δεν συμμετείχε σε καμμιά από τις παραπάνω εταιρείες ή στα "οχήματα ειδικού σκοπού" που συμμετείχαν στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Πειραιώς (αν και η Τράπεζα Κύπρου λέει πως η ΚΑΕΟ Enterprises παρέμεινε στο όνομά του). Όμως, σε πολλές απ' αυτές τις εταιρείες συμμετείχαν η γυναίκα του και τα παιδιά του.
{Παραβλέπουμε ότι σε κάποιες εταιρείες συμμετείχαν συνεργάτες τού Μιχάλη Σάλλα και όχι συγγενείς του. Όπως τις εταιρείες Sibadel και Dimaline, με τελικό δικαιούχο τον διευθυντή οικονομικών υπηρεσιών τής Τράπεζας Πειραιώς Νικόλαο Τσατσόπουλο, οι οποίες πήραν από την Μαρφίν δάνεια ύψους 21,5 εκατ. ευρώ με μοναδική εξασφάλιση την ενεχυρίαση μετοχών της Τράπεζας Πειραιώς. Γι' αυτές τις χρηματοδοτήσεις, η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου απαίτησε πρόβλεψη 18,16 εκατ. ευρώ ("Τα μετοχοδάνεια Λαϊκής στον Σάλλα").}
Η Τράπεζα της Ελλάδος και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δέχονται ότι ο νόμος δεν προσδιορίζει επακριβώς ποια είναι τα "κοντινά πρόσωπα". Προφανώς, λοιπόν, δέχονται ότι η γυναίκα και τα παιδιά κάποιου δεν είναι κοντινά του πρόσωπα ή, έστω, δεν θεωρούνται κοντινές του οι εταιρείες στις οποίες εκείνοι συμμετέχουν. Απλούστατο κι αυτό;
"Ξεθεωθήκαμε" τριγυρνώντας από την Ελλάδα στην Κύπρο κι από τα Νησιά Κέυμαν στον Παναμά. Όμως, όπου κι αν ταξιδέψαμε, είχαμε ως κοινό σημείο αναφοράς την Τράπεζα Πειραιώς. Από κει ξεκινήσαμε κι εκεί καταλήξαμε, μαζεύοντας στον δρόμο μας κάπου διακόσια εκατομμύρια, δηλαδή το ένα τέταρτο εκείνης της αύξησης κεφαλαίου. Δεν τα πήγαμε κι άσχημα!
Το αφιέρωμά μας στα έργα και τις ημέρες του ισχυρού άνδρα τής Τράπεζας Πειραιώς επιβάλλεται να ολοκληρωθεί με την παρουσίαση των εξαιρετικών επιδόσεων που έχει ο Μιχάλης Σάλλας στο... real estate. Μιλάμε για μια θαυμάσια ιστορία, την οποία αποκάλυψε ο γνωστός βρεττανός δημοσιογράφος-ερευνητής Στήβεν Γκρέυ και την έθαψαν τα Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης στην Ελλάδα. Στην ιστορία αυτή είχαμε αναφερθεί σε τούτο το ιστολόγιο πριν από ενάμισυ χρόνο, στις 9/12/2013, στο κείμενό μας με τίτλο "Μια ιστοριούλα ξε-σαλλ-ώματος", το οποίο δεν υπάρχει λόγος να ξαναγράψω εδώ. Ρίξτε μια ματιά και απολαύστε την εξαιρετική άνεση με την οποία ο Σάλλας χρησιμοποιεί τις υπεράκτιες εταιρείες προς πλουτισμό της οικογένειάς του εις βάρος της τράπεζας που διοικεί.
Όταν έσκασε το δημοσίευμα του Γκρέυ, ο Σάλλας απείλησε ότι θα μηνύσει το Ρώυτερς. Δεν ξέρουμε αν τελικά το έπραξε. Ξέρουμε, όμως, ότι όλα τα ΜουΜουΕ πρόβαλαν την αγανάκτησή τους για ένα "ψευδές" δημοσίευμα, το οποίο συνιστούσε "εκβιασμό" και απειλούσε την οικονομία της χώρας (!), χωρίς να έχουν κάνει την οποιαδήποτε αναφορά σ' αυτό. Έτσι, γίναμε μάρτυρες του ελληνοφρενικού φαινομένου να διαψεύδεται κάτι για το οποίο δεν μας είχε μιλήσει κανείς! Προφανώς, οι καλοί μας "έγκριτοι" δημοσιογράφοι πίστευαν πως ουδείς άλλος πλην αυτών μπορεί να διαβάσει κείμενο στα αγγλικά. Λεπτομέρειες για την σπαρταριστή αυτή ιστορία μπορείτε να δείτε στο κείμενό μας της 10/12/2013 με τίτλο "Έγκριτα και αμερόληπτα". Το κείμενο έχει και bonus την απάντηση στην ερώτηση: ποια βραβευμένη ελληνοπούλα ήταν κουμπάρα στον γάμο (τρίτο στην σειρά) της "έγκυρης" και "ανεξάρτητης" δημοσιογρἀφου Όλγας Τρέμη με τον γιατρό Νίκο Νικητέα;
 |
| Το δημοσίευμα του Στήβεν Γκρέυ στο Ρώυτερς Στην φωτογραφία ο Μιχάλης Σάλλας με την σύζυγό του Σοφία Στάικου |
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και οι αποκαλύψεις που έκανε ο Λαυρέντης Λαυρεντιάδης, όταν αποφάσισε να ανοίξει το στόμα του μετά από εννιά μήνες κράτησης. Τα όσα είπε μου κίνησαν το ενδιαφέρον και με παρότρυναν να ψάξω λίγο παραπάνω. Τα αποτελέσματα αυτού του ψαξίματος τα είδατε στα προηγούμενα σημειώματα. Αν θέλετε να πάρετε μια συνοπτική ιδέα των όσων αποκάλυψε ο Λαυρεντιάδης, ρίξτε μια ματιά στο δημοσίευμα του directnews.gr με τίτλο "Ο Λαυρεντιάδης λύνει την σιωπή του - Σφοδρή επίθεση σε Προβόπουλο και Σάλλα". Κι αν θέλετε να μάθετε κάτι περισσότερο για τον εν λόγω πάλαι ποτέ φερέλπιδα επιχειρηματία και τραπεζίτη, υπάρχει ένα ενδιαφέρον "αφιέρωμα" στον ιστοτόπο tovima.gr με τίτλο "Η άνοδος και η πτώση του Λαυρέντη Λαυρεντιάδη". [σημ.: Έβαλα την λέξη "αφιέρωμα" σε εισαγωγικά, για να μη περιμένετε τίποτε συνταρακτικές αποκαλύψεις. Για τον ΔΟΛ μιλάμε.]
Μια και ανέφερα προηγουμένως το directnews.gr, ο ιστοτόπος αυτός είχε δημοσιεύσει και το "πόρισμα Καλούδη". Μιλάμε για το πόρισμα του εισαγγελέα οικονομικού εγκλήματος Γεωργίου Καλούδη, ο οποίος ανέλαβε να διερευνήσει το κατά πόσον ήταν σύννομες οι διαδικασίες με τις οποίες η Proton Bank πέρασε στα χέρια του Λαυρεντιάδη. Την παραγγελία για την έρευνα είχε δώσει στον Καλούδη ο γνωστός και μη εξαιρετέος εισαγγελέας εφετών (τότε) Γρηγόριος Πεπόνης. Αν και το πόρισμα δεν κατονομάζει τον Γιώργο Προβόπουλο, οι ευθύνες του τότε διοικητού της Τράπεζας της Ελλάδος αναδεικνύονται καθαρά. Για κάποιους λόγους, τους οποίους δεν γνωρίζω αλλά μπορώ να υποψιάζομαι, ο ιστοτόπος "έσβησε" το πόρισμα από τις σελίδες του. Ας είναι καλά, όμως, το Scribd, όπου διασώζεται ατόφιο και όπου μπορείτε να το διαβάσετε και να φρίξετε .
Αναφερθήκαμε στον τρόπο με τον οποίο η Proton Bank και η Μαρφίν "βοήθησαν" την Πειραιώς να πραγματοποιήσει την κατά 800 εκατ. ευρώ αύξηση του κεφαλαίου της. Για την Proton, είχε αποκαλύψει λεπτομέρειες στις 18/11/2012 η δημοσιογράφος Αριστέα Μπουγάτσου σε άρθρο της που δημοσιεύεται στον ιστοτόπο kourdistoportocali.com μαζί με την απάντηση της Τράπεζας Πειραιώς ("Αποκαλύψεις-σοκ της Αριστέας Μπουγάτσου για την ''αιμοδοσία'' Λαυρεντιάδη στον Σάλλα με 81,4 εκατ. ευρώ! Τι απαντάει με ανακοίνωσή της η Τρ. Πειραιώς"). Για την Μαρφίν, σας έχω ήδη δώσει παραπομπές για τις πηγές αλλά μπορείτε να διαβάσετε και ένα κείμενο από τον ιστοτόπο koutipandoras.gr με τίτλο "Μ. Σάλλας: Αγόρασε την Λαϊκή Τράπεζα στην οποία χρωστά εκατομμύρια ευρώ".
 |
| 13/10/2014: Διεθνής συνάντηση "Πολιτιστικά Τοπία σε περιοχές Natura 2000". Ο ΠτΔ Κ. Παπούλιας συνοδεύει την πρόεδρο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς Σοφία Στάικου- -Σἀλλα. Τρεις μήνες αργότερα, στις 16/1/2015, ο Κ. Παπούλιας βράβευσε την Σοφία Στάικου-Σάλλα "για την προσφορά της στον πολιτισμό", με την διάκριση του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος |
Αν και λυπάμαι για το υλικό που μένει αδημοσίευτο, κάπου εδώ σκέφτομαι να σταματήσω. Οι λόγοι είναι οι ίδιοι μ' εκείνους για τους οποίους είχα σταματήσει τις σειρές περί Βαρδινογιάννηδων, Αλαφούζων κλπ.: αφ' ενός μεν κάποια στιγμή βαριέσαι και σιχαίνεσαι μ' αυτά που γράφεις αφ' ετέρου δε όσο ψάχνεις, βρίσκεις και δεν πρόκειται να τελειώσεις ποτέ. Πριν τελειώσουμε, όμως, ας κάνουμε μια αναφορά και σε ένα από τα τελευταία strike του Μιχάλη Σάλλα.
Στις 1 Νοεμβρίου 2014, μιλώντας στην Real, ο πρόεδρος της Πειραιώς διατύπωσε την ρηξικέλευθη πρόταση προς την κυβέρνηση "να παρασχεθεί η δυνατότητα στους κατόχους ακινήτων να συμψηφίζουν στο μέλλον, όλον ή μέρος του ΕΝΦΙΑ με τον φόρο μεταβίβασης των ακινήτων τους". Όπως τόνισε, "με τον τρόπο αυτόν δεν θίγονται τα σημερινά έσοδα του Δημοσίου από τον ΕνΦΙΑ και υπάρχει η δυνατότητα ετεροχρονισμένης αποκατάστασης μέρους της επιβάρυνσης των ιδιοκτητών κατά τη μεταβίβαση των ακινήτων. Θα μπορούσε αυτό το δικαίωμα να είναι μεταβιβάσιμο για τις συγκεκριμένες χρήσεις. Έτσι, μεταξύ των άλλων θα βοηθούσε και στην επανεκκίνηση της αγοράς ακινήτων".
Αν σκεφτούμε ότι και ο ΕνΦΙΑ και ο φόρος μεταβίβασης συνιστούν υποχρεώσεις του ίδιου προσώπου (του ιδιοκτήτη), οποιος νογάει λίγο από φορολογικά θα αναρωτηθεί πως είναι δυνατόν να συμψηφιστούν δυο υποχρεώσεις (μια υποχρέωση και μια απαίτηση μπορούν να συμψηφιστούν αλλά δυο υποχρεώσεις ή δυο απαιτήσεις αθροίζονται, δεν συμψηφίζονται). Προφανώς, ο Σάλλας εννοούσε να δοθεί σε όσους αποκτούν ακίνητο η δυνατότητα απαλλαγής από τον ΕνΦΙΑ μέχρι του ύψους του αναλογούντος φόρου μεταβίβασης (ή το αντίστροφο) αλλά είτε αυτός δεν το διατύπωσε σωστά είτε ο δημοσιογράφος δεν κατάλαβε την διατύπωση (το πιθανώτερο).
Φυσικά, δεν πρέπει να νομίσουμε ότι ο Σάλλας νοιάζεται είτε για την επανεκκίνηση της αγοράς ακινήτων είτε για την ελάφρυνση του κάθε φουκαρά που πάει να πουλήσει ή να αγοράσει ένα διαμερισματάκι. Για την πάρτη του νοιάζεται!
Όπου νά 'ναι, αρχίζουν οι κατασχέσεις ακινήτων και οι τράπεζες θα βρεθούν με ένα σωρό ακίνητα, τα οποία θα κάνουν κρα να τα πουλήσουν.
Ε, λοιπόν, πώς το βλέπετε; Είναι σωστό αυτές οι ταλαίπωρες οι τράπεζες να πληρώνουν και ΕνΦΙΑ και φόρο μεταβίβασης για τόσα ακίνητα; Δεν πρέπει να κάνουμε κάτι να τις βοηθήσουμε; Όπως τότε που, έχοντας πάντοτε κατά νου τις κατασχέσεις, μειώσαμε τον φόρο μεταβίβασης από το 11%-13% στο 3%;
Είπαμε: πρύτανης του real estate ο κυρ-Μιχάλης!
γράφει ο Θοδωρής Αθανασιάδης
από τo Cogito ergo sum
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου