Από την ημέρα που συνέπραξε στην κυβέρνηση της Δημοκρατικής Δεξιάς, ο πρόεδρος της Δημοκρατικής Αριστεράς Φώτης Κουβέλης θέτει για κάθε επίμαχο ζήτημα
μια «κόκκινη γραμμή».
Κόκκινη γραμμή για την παραμονή στο ευρώ,
για τις απολύσεις στο Δημόσιο,
για την παράταση της είσπραξης του τέλους ακινήτων μέσω της ΔΕΗ και άλλα σημαντικά.
Ακολουθούν οι κυβερνητικοί εταίροι, που θέτουν κι αυτοί τις δικές τους κόκκινες γραμμές.
Για τον κ. Βενιζέλο η «κόκκινη γραμμή» τίθεται γενικώς απέναντι στις απαιτήσεις της τρόικας για ανατροπές στα εργασιακά, ενώ για τον κυβερνητικό εκπρόσωπο «κόκκινη γραμμή»
είναι το αορίστως εθνικό συμφέρον.
Η έκφραση αυτή, όμως, δεν είναι απλώς ένα λεκτικό παιχνίδι,
αλλά μια εννοιακή μεταφορά που χρησιμοποιείται για να προσανατολίσει
την κατανόηση ενός πεδίου εμπειρίας με τους όρους ενός άλλου.
Στη βάση αυτή, κάθε εννοιακή μεταφορά είναι ένας μηχανισμός διαμόρφωσης της σκέψης,
ο οποίος επιτρέπει ή προτρέπει να συλλογιζόμαστε κάτι ωσάν να ήταν κάποιο άλλο
κι έτσι να κατανοούμε αφηρημένες και γενικές έννοιες
μέσα από την αναγωγή τους σε συγκεκριμένες έννοιες.
Οι εννοιακές μεταφορές έχουν ιδιαίτερη σημασία στον πολιτικό λόγο,
γιατί συνήθως μέσω αυτών γίνεται προσπάθεια να πειστούν οι πολίτες να προσλάβουν ένα πρόβλημα από μια συγκεκριμένη οπτική και να αποδεχτούν μια λύση του
μέσω συγκεκριμένων πολιτικών δράσεων.
Η μεταφορική έκφραση της «κόκκινης γραμμής», με βάση την οποία δομεί τον πολιτικό του λόγο ο πρόεδρος της ΔΗΜ.ΑΡ. έχει ένα πρόβλημα, αλλά και δύο σημαντικά πλεονεκτήματα.
Το πρόβλημα είναι ότι υπονοεί έναν πόλεμο για το κάθε φορά επίμαχο ζήτημα στο οποίο τίθεται μια «κόκκινη γραμμή» ως έσχατο σημείο υποχώρησης.
Δηλώνοντας, όμως, πρωτίστως το όριο της υποχώρησης, θεωρείται δεδομένη η ήττα και αποκλείεται κάθε προοπτική ή έστω διεκδίκηση μιας νίκης.
Όμως ένα σημαντικό πλεονέκτημα είναι η αμφισημία της έκφρασης.
Η «κόκκινη γραμμή» μπορεί να δηλώνει το έσχατο όριο υποχώρησης ενός στρατού σε μια πολεμική σύρραξη, αλλά αν η «κόκκινη γραμμή» είναι τηλεφωνική,
τότε δηλώνει προθέσεις άμεσης συνεννόησης
για τη αποφυγή δημιουργίας μιας εμπόλεμης κατάστασης.
Ο όρος έχει καθιερωθεί από τις αρχές της δεκαετίας του '60,
όταν η Ουάσιγκτον και η Μόσχα, μετά την κρίση των Πυραύλων της Κούβας, συνδέθηκαν με την περίφημη τηλεφωνική «κόκκινη γραμμή» θεσμοθετώντας έναν δίαυλο επικοινωνίας κατά τη διάρκεια περιόδων υψηλής έντασης για την αποφυγή πολέμου.
Εκτός αυτών, η «κόκκινη γραμμή» μπορεί να παραπέμπει και στο λεπτό όριο μεταξύ ζωής και θανάτου, το οποίο επιβάλλει στα μέλη μιας ομάδας να προτάξουν την ανάγκη επιβίωσής τους, όπως συμβαίνει με τους στρατιώτες στην ταινία του Τέρενς Μάλικ «Λεπτή κόκκινη γραμμή».
Το δεύτερο πλεονέκτημα είναι γεωμετρικό.
Η αναφορά στη «γραμμή», ανεξάρτητα από το χρώμα της, παραπέμπει αυθόρμητα τη σκέψη μας στην «ευθεία» γραμμή, οπότε και το όριο, αν και μεταφορικό, είναι σαφές.
Μια ευθεία γραμμή, η οποία διαχωρίζει σε δύο διακριτά μέρη ένα επίπεδο, στο ένα μέρος του οποίου τίθεται εν προκειμένω το πολιτικά αποδεκτό και στο άλλο το απαράδεκτο.
Γραμμή όμως για τη γεωμετρία είναι το ίχνος που δημιουργεί ένα κινούμενο σημείο σε ένα επίπεδο, όπως, ας πούμε, το ίχνος που δημιουργεί η μύτη ενός μολυβιού σε ένα χαρτί.
Και το ίχνος αυτό μπορεί να είναι μια ευθεία, δηλαδή η συντομότερη απόσταση ανάμεσα σε δύο σημεία, μια καμπύλη, της οποίας κανένα τμήμα, όσο μικρό και αν είναι, δεν είναι ευθεία, ή μια τεθλασμένη, δηλαδή μια γραμμή που συντίθεται από πολλές ευθείες,
χωρίς όμως στο σύνολό τους να σχηματίζουν ευθεία.
Είναι αυτό το γεωμετρικό πλεονέκτημα της κόκκινης «γραμμής»,
το οποίο επιτρέπει στον πρόεδρο της ΔΗΜ.ΑΡ. να θεωρεί ότι τηρεί σε κάθε περίπτωση το όριο που θέτουν οι γραμμές του.
Μπορεί για μας οι «κόκκινες γραμμές» του να εννοούνται ευθείες,
για εκείνον όμως είναι κατά περίπτωση καμπύλες ή τεθλασμένες,
οπότε και τα όρια που χαράζουν είναι πολύμορφα και ελαστικά.
Πέρα από όλα αυτά, βέβαια, υπάρχει και η έννοια που αποδίδει στην κόκκινη γραμμή το λαϊκό άσμα «τραβάω σ' όλα μια κόκκινη γραμμή, σβήνω μια αγάπη που 'χε λάθος διαδρομή», το οποίο ευχόμαστε να τραγουδήσει κάποια στιγμή και ο πρόεδρος της ΔΗΜ.ΑΡ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου