Της Λένας Διβάνη
Είμαι από αυτούς που ανακάλυψαν κομματάκι αργά το κλασσικό έργο του Ζιν «Ιστορία των λαών των Ηνωμένων Πολιτειών».
Όταν το πρωτοξεφύλλισα όμως έμεινα άναυδη με το τεράστιο αφηγηματικό του ταλέντο,
την βαθιά ανθρωπιστική του ματιά,
τις γνώσεις και τη συμπόνια που διαπότιζε την πρόζα του.
Κυριολεκτικά δεν μπορούσα να το αφήσω από το χέρι μου. Ολόκληρη η –σκοτεινή, τραγική και γοητευτική- ιστορία της υπερδύναμης που γιγαντώθηκε τρεφόμενη από τα πτώματα των κατοίκων της ζωντάνεψε στα μάτια μου με τρόπο μοναδικό.
Ανάποδα όμως:
Οι διάσημοι πατέρες του αμερικανικού έθνους ξεβρακώθηκαν για πρώτη φορά τόσο αποκαλυπτικά:
ήταν επίσης πλούσιοι λευκοί,
ιδιοκτήτες σκλάβων, έμποροι , ρατσιστές,
φονιάδες ινδιάνων,
ιμπεριαλιστές που έτρεμαν την εξέγερση των φτωχών.
Οι πραγματικοί ήρωες του Ζιν ήταν οι εξεγερμένοι αγρότες,
οι εξολοθρευμένοι ινδιάνοι,
οι μαύροι που έδωσαν τη ζωή τους για να μη ζήσουν τα παιδιά τους για πάντα στα γκέτο,
οι εργάτες που ήρθαν αντιμέτωποι με πανίσχυρες εταιρείες.
Αυτούς περιέβαλε με την ερευνητική του αγάπη.
Αυτούς τους αφανείς ανέδειξε στο δικό του πάνθεο.
Ζήλεψα όπως λίγες φορές στη ζωή μου.
Και ζήλεψα ακόμα περισσότερο όταν άρχισα να ψάχνω και να ανακαλύπτω τις πτυχές της πλουσιότατης ζωής του συναδέλφου μου:
Ξεκίνησε το 1922 από το Μπρούκλιν, και δούλεψε από πιτσιρικάς στα ναυπηγεία
για να βγάλει το σχολείο και να σπουδάσει.
Αυτό δεν το ξέχασε ποτέ.
Ο άνθρωπος ποτέ δεν έγινε μονάδα για τον Ζιν,
ποτέ μια αμελητέα ποσότητα.
Ο άνθρωπος και η αξιοπρέπειά του ως θεμελιώδες δικαίωμα
ήταν η στοχοπροσήλωσή του και το έργο της ζωής του από όλα τα μετερίζια που διάλεξε: Δίδασκε ιστορία
(πράξη που όπως ξέρουμε μπορεί να καταστεί πολύ ενοχλητική για την εξουσία
και πολύ διαφωτιστική για τους πολίτες),
ήταν μπροστάρης στο κίνημα για τα δικαιώματα των μαύρων,
διαδήλωνε για το σταμάτημα του πολέμου στο Βιετνάμ,
έγραφε συνεχώς βιβλία, άρθρα, έκανε διαλέξεις, ταξίδευε ακαταπόνητα.
Ο Ζιν πέθανε ανώδυνα, ανεπαίσχυντα και ειρηνικά όπως του άξιζε:
Έπαθε έμφραγμα στα 86 του χρόνια κολυμπώντας σε πισίνα στη Σάντα Μόνικα
όπου είχε πάει για μια διάλεξη ακόμα.
Λίγο πριν κλείσει τα μάτια του, τον Μάιο του 2009,
ήρθε στην Ελλάδα με την ευκαιρία της αργοπορημένης μετάφρασης του κλασσικού του έργου (το οποίο στην πρώτη δεκαετία της έκδοσης του πούλησε απίστευτα, προτάθηκε για μεγάλα αμερικάνικά βραβεία και τον έκανε γνωστό σε όλο τον κόσμο).
Πάλι ήμουν άτυχη- δεν μπόρεσα να τον δω στο Γαλλικό Ινστιτούτο.
Όσοι τον είδαν όμως έχουν να λένε για τη γλύκα, τη ζωντάνια, τη σοφία και το φως
που εξέπεμπε ο άνθρωπος αυτός.
Εγώ είδα για δεύτερη φορά το θεατρικό του έργο «ο Μαρξ στο Σόχο» για να παρηγορηθώ –γιατί ξέχασα να σας πω:
ο Ζιν έγραψε και θέατρο και μάλιστα πολύ καλά αν σκεφτεί κανείς ότι παρακολουθήσαμε όλοι έναν άνθρωπο να μονολογεί για μιάμισι ώρα.
Δύσκολο πράμα ο μονόλογος...
Σήμερα κρατάω στα χέρια μου την αυτοβιογραφία του Ζιν που μεταφράστηκε μόλις στα ελληνικά, με πρόλογο γραμμένο τη στιγμή της πτώσης των δίδυμων πύργων.
Ο γλυκύτατος κύριος Ζιν μας ανοίγει την πόρτα να ρίξουμε μια ματιά
σε μια αξιομνημόνευτη ζωή- μια ζωή με ταξική συνείδηση.
Όταν το έκλεισα –πριν 2 ώρες- χαμογελούσα.
Και είχα αποφασίσει να μην ξεχάσω ποτέ αυτά που μου εξομολογήθηκε ο συνάδελφος: «Αυτό που έμαθα ήταν ότι οι μικρές πράξεις αντίστασης στην εξουσία,
αν χαρακτηρίζονται από σταθερότητα και επιμονή,
μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλα κοινωνικά κινήματα.
Ότι συνηθισμένοι άνθρωποι είναι ικανοί για πράξεις ασυνήθιστου θάρρους.
Ότι μπορεί να έρθει η ώρα που οι κατέχοντες την εξουσία και όλο αυτοπεποίθηση
λένε ΟΧΙ στην αλλαγή,
θα καταπιούν τη γλώσσα τους!»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου