"Το μοντάζ ως χειραγώγηση -κάτι που αποτελεί μια πλευρά του μοντάζ- είναι σήμερα έκδηλo σε ορισμένα ρεπορτάζ που προβάλλονται στις τηλεοπτικές ειδήσεις” *
Όπως τις αγαπημένες ταινίες, έτσι και τα δελτία ειδήσεων, όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια -όταν βέβαια υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος λόγος- τα ξαναβλέπω καρέ-καρέ. Αυτή η σχολαστική δεύτερη θέαση, δίνει τη δυνατότητα να καταφανούν πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία που με την πρώτη, θα ήταν δύσκολο ή ακόμα και αδύνατον.
Ο στόχος αυτής της διαδικασίας είναι να διαπιστώσω πώς παρουσιάζουν τα τηλεοπτικά μέσα ένα θέμα, που το αντιμετωπίζω σαν μια κινηματογραφική σεκάνς. Η “μεθοδολογία” που ακολουθώ είναι να ελέγξω αρχικά το θέμα της σεκανς που προηγήθηκε και αυτής που έπεται.
Στην συνέχεια, παρακολουθώ την σεκάνς-θέμα που με ενδιαφέρει, καταγράφοντας τα συστατικά της: τις επιμένους σκηνές που την αποτελούν, τα πλάνα που χρησιμοποιούνται και το σπικάζ κρατώντας σημειώσεις. Και βέβαια τη χρονική της διάρκεια, αλλά και τη “χωροθέτηση” του θέματος στο σώμα του δελτίου.
Στην συνέχεια, παρακολουθώ την σεκάνς-θέμα που με ενδιαφέρει, καταγράφοντας τα συστατικά της: τις επιμένους σκηνές που την αποτελούν, τα πλάνα που χρησιμοποιούνται και το σπικάζ κρατώντας σημειώσεις. Και βέβαια τη χρονική της διάρκεια, αλλά και τη “χωροθέτηση” του θέματος στο σώμα του δελτίου.
Ας δούμε λοιπόν τις σημειώσεις για το θέμα “Νίκος Ρωμανός” από την καρέ -καρέ, θέαση των χθεσινών (2/12) κεντρικών δελτίων ειδήσεων των τηλεοπτικών σταθμών Mega και ΣΚΑΙ που αξίζει να επισημάνω ότι τις προηγούμενες μέρες - ενώ είχε αρχίσει η απεργία πείνας και ήδη υπήρχαν εκδηλώσεις συμπαράστασης- είχαν παραλείψει να περιλάβουν στην ειδησεογραφία.
Το πρώτο σημαντικό στοιχείο που παρατήρησα ήταν ότι -κατά διαβολική προφανώς σύμπτωση- και στα δύο κανάλια, προηγήθηκαν και ακολούθησαν τα ίδια ακριβώς θέματα:
τα ακραία καιρικά φαινόμενα και ο Αλμπερ Μπάκο.
τα ακραία καιρικά φαινόμενα και ο Αλμπερ Μπάκο.
Στο μεν θέμα που προηγήθηκε και ειδικά στο Mega έγινε λεπτομερής αναφορά σε όλους τους τυφώνες του 2014, στον αριθμό των νεκρών και των ζημιών που άφησαν πίσω τους, με αφορμή τις πρόσφατες πλημμύρες σε Γαλλία, Ισπανία, Μαρόκο και την σφοδρή κακοκαιρία σε Αυστρία και Ουκρανία.
Στο θέμα “Άλμπερ Μπάκο” που ακολούθησε αναφέρθηκαν με εκτενές ρεπορτάζ στην απολογία του κακοποιού που διέπραξε την αιματηρή επίθεση με καλάσνικοφ στο Μικρολίμανο καθώς και σε άλλες επιθέσεις που του αποδίδονται και στην απολογία του στην ανακρίτρια.
Έτσι το θέμα “Ρωμανός” που έπαιξε στο Mega στα 25:07 και είχε διάρκεια 2:37 και στο ΣΚΑΙ στα 38:10 με διάρκεια 3:04, βρέθηκε ανάμεσα σε “φονικές πλημμύρες”, νεκρούς, φυσικές καταστροφές και στον “αδίστακτο”, “μανιακό”, ”Αλβανό", "πιστολέρο”.
Στην εισαγωγή του ρεπορτάζ για τον Ρωμανό στο Mega, ενώ ακούσαμε την Μαρία Σαράφογλου να λέει : “Όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις παίρνουν οι αντιδράσεις για την υπόθεση του Νίκου Ρωμανού που κάνει για 22η ημέρα απεργία πείνας...”, δεν βλέπουμε στη συνέχεια και μέχρι το τέλος, ούτε ακούμε, κάτι σχετικό με τις αντιδράσεις.
Έτσι, ενώ η λέξη “αντιδράσεις” ειπώθηκε, δεν συνοδεύτηκε από αναλυτικές αναφορές ή από πλάνα με αποτέλεσμα να περνάει στο κοινό, σχεδόν απαρατήρητη.
Έτσι, ενώ η λέξη “αντιδράσεις” ειπώθηκε, δεν συνοδεύτηκε από αναλυτικές αναφορές ή από πλάνα με αποτέλεσμα να περνάει στο κοινό, σχεδόν απαρατήρητη.
Στον ΣΚΑΙ, όπως ήδη ανέφερα το θέμα έπαιξε στα 38:10, δηλαδή προς το τέλος του δελτίου, αλλά προηγουμένως, και αμέσως μετά τη ζωντανή σύνδεση με τα Εξάρχεια λόγω των επεισοδίων που σημειώθηκαν στο τέλος της πορείας, η Σία Κοσιώνη σχολίασε με απόγνωση για το καμένο λεωφορείο “κοίτα τί γίνεται στα καλά καθούμενα”.
Ενώ προλόγισε το ρεπορτάζ χωρίς συναισθηματική φόρτιση λέγοντας: “Άμεση λύση στο θέμα που έχει ανακύψει με το δικαίωμα παρακολούθησης των μαθημάτων στο ΤΕΙ Αθηνών για τον κρατούμενο απεργό πείνας Νίκο Ρωμανό, ζήτησαν με συνέντευξη τύπου οι γονείς και οι γιατροί που τον παρακολουθούν.”
Ενώ προλόγισε το ρεπορτάζ χωρίς συναισθηματική φόρτιση λέγοντας: “Άμεση λύση στο θέμα που έχει ανακύψει με το δικαίωμα παρακολούθησης των μαθημάτων στο ΤΕΙ Αθηνών για τον κρατούμενο απεργό πείνας Νίκο Ρωμανό, ζήτησαν με συνέντευξη τύπου οι γονείς και οι γιατροί που τον παρακολουθούν.”
Και στα δύο κανάλια τα ρεπορτάζ περιείχαν αποσπάσματα/σκηνές:
-από την συνέντευξη τύπου με τις δηλώσεις των γονιών, Ρωμανού και Μιχαηλίδη, της γιατρού κ. Βεργοπούλου και της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Τα συγκεκριμένα αποσπάσματα και στα δυο κανάλια ήταν χαοτικά διασκορπισμένα στο ρεπορτάζ -με αποτέλεσμα, να δίνεται η εντύπωση ότι δεν ήταν από την ίδια εκδήλωση- καθώς παρεμβάλλονταν
-οι δηλώσεις του υπουργού παιδείας Ανδρέα Λοβέρδου που έκλειναν με τη φράση/ σύνθημα “η δημοκρατία δεν εκδικείται” και
- απόσπασμα της συζήτησης για το θέμα, με καλεσμένο τον υπουργό δικαιοσύνης Χαράλαμπο Αθανασίου, στην πρωινή εκπομπή Κοινωνία Ώρα Mega, ο οποίος δήλωνε μη αρμόδιος και επέμενε στην “εναλλακτική” λύση της παρακολούθησης των μαθημάτων μέσω τηλεδιάσκεψης.
Αυτές οι τρεις παραπάνω βασικές σκηνές του θέματος/σεκανς “Ρωμανός”, δέθηκαν μεταξύ τους με την συνεχή παρεμβολή inserts** που ήταν κυρίως το πλάνο του Ρωμανού στο παράθυρο του νοσοκομείου Γεννηματά πίσω από τα κάγκελα καθώς χαιρετά εκείνους που είχαν συγκεντρωθεί να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους τις προηγούμενες μέρες και κυρίως, πλάνα από την μεταγωγή του μετά τη σύλληψη, όπου εμφανίζεται δεμένος με χειροπέδες και συνοδεύεται από μεγάλη ομάδα αστυνομικών.
Το πλάνο αυτό, διάρκειας μερικών δευτερολέπτων, έπαιζε εμμονικά σαν σφήνα ανάμεσα στα επιμέρους θέματα του ρεπορτάζ-στον ΣΚΑΙ μέτρησα τέσσερις φορές- με αποτέλεσμα θεματικά αυτή η σκηνή να “δένει” απόλυτα με το επόμενο θέμα που ήταν ο Άλμπερ Μπάκο. (που μάλλον συνόδευαν στην ανακρίτρια λιγότεροι αστυνομικοί).
Άλλωστε, ο ΣΚΑΙ έκλεισε το θέμα λέγοντας: “...έχει παραπεμφθεί σε δίκη για τρομοκρατική δράση και συμμετοχή στη Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς.”
Εντύπωση προκαλεί πάντως το γεγονός ότι κανένα από τα δυο κανάλια, δεν χρησιμοποίησε τις γνωστές εικόνες με κακοποιημένο το πρόσωπο του Ρωμανού είτε προ, είτε κατόπιν photoshop.
Άλλωστε, ο ΣΚΑΙ έκλεισε το θέμα λέγοντας: “...έχει παραπεμφθεί σε δίκη για τρομοκρατική δράση και συμμετοχή στη Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς.”
Εντύπωση προκαλεί πάντως το γεγονός ότι κανένα από τα δυο κανάλια, δεν χρησιμοποίησε τις γνωστές εικόνες με κακοποιημένο το πρόσωπο του Ρωμανού είτε προ, είτε κατόπιν photoshop.
Αντίθετα και τα δύο κανάλια, έδωσαν έμφαση στη πρωτοβουλία του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Ε. Βενιζέλου που επικοινώνησε με τους υπουργούς Σταμάτη, Αθανασίου και Λοβέρδο ζητώντας να βρεθεί άμεση λύση ακόμα κι αν χρειαστεί νομοθετική παρέμβαση.
Τέλος, αξιοσημείωτο είναι ενώ στις 7 χθες το απόγευμα είχε πραγματοποιηθεί μεγάλη συγκέντρωση αλληλεγγύης στο Μοναστηράκι και ακολούθησε πορεία, η οποία ήταν σε εξέλιξη την ώρα των δελτίων και ανάλογες συγκεντρώσεις στη Θεσσαλονίκη στην Πάτρα και στην Κρήτη, στα σχετικά με τον Ρωμανό ρεπορτάζ των δυο καναλιών -η τελευταία σατανική σύμπτωση- δεν αναφέρθηκε απολύτως τίποτα, παρά μόνο στον ΣΚΑΙ κι αυτό μόνο όταν μετά το τέλος της πορείας σημειώθηκαν επεισόδια.
Κανονικά θα έπρεπε να κλείσω με συμπεράσματα, αλλά είναι τόσο πρόδηλα που μάλλον είναι προτιμότερο να αρκεστώ στην επανάληψη της αρχικής φράσης. "'Το μοντάζ ως χειραγώγηση -κάτι που αποτελεί μια πλευρά του μοντάζ- είναι σήμερα έκδηλη σε ορισμένα ρεπορτάζ που προβάλλονται στις τηλεοπτικές ειδήσεις”
*Dominique Villain, LE MONTAGE AU CINÉMA, Cahiers du Cinema από την ελληνική έκδοση της σχολής Σταυράκου του 1996.
**Insert (σφήνα): μικρό σε διάρκεια πλάνο που περιέχει μια λεπτομέρεια από ένα γενικότερο σύνολο. Από το "Λεξικό αισθητικών και τεχνικών όρων του Κινηματογράφου, του Γιώργου Διζικιρίκη, εκδόσεις ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου