Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:
Ο Χαράλαμπος Πίσχος είναι Ψυχολόγος, με εξειδίκευση στην Υπαρξιακή Συστημική Ψυχοθεραπεία και κατέχει επίσης πτυχίο Κοινωνικού Λειτουργού. Είναι Επιστημονικός Υπεύθυνος στο Ψυχολογικό - Θεραπευτικό Κέντρο "συναίσθηση" (www.sinaisthisi.gr), στο οποίο παρέχονται ψυχολογικές υπηρεσίες ατομικής και ομαδικής θεραπείας, θεραπείας ζεύγους, οικογένειας, παιδιού και εφήβου.
Με μεγάλη λύπη ενημερώθηκα πριν λίγο ότι ο Ρόμπιν Γουίλιαμς, ένας από τους πιο αγαπημένους ηθοποιούς του πλανήτη, αυτοκτόνησε χθες. Όλες οι πληροφορίες που έρχονται να εξηγήσουν αυτό το δυστυχές γεγονός, όσο φυσικά μπορεί να εξηγηθεί ένα τέτοιο συμβάν, μιλούν για τον αγώνα του ηθοποιού με την κατάθλιψη και κατ’ επέκταση με τις εξαρτήσεις.
Ποιος θα μπορούσε να σκεφτεί ότι ένας τόσο χαρούμενος, γελαστός, φιλικός άνθρωπος, κάποιος που τα είχε όλα θα μπορούσε να πάσχει από κατάθλιψη;
Τι σημαίνει όμως, τα είχε όλα και ποιος μπορεί να το κρίνει αυτό;
Αν θέλουμε να μιλήσουμε από το δικό μας πεδίο, θα λέγαμε ότι τα είχε όλα: μεγάλη ζωή, χρήματα, επιτυχίες, υποστηρικτική οικογένεια και τόσα άλλα που δείχνουν εντυπωσιακά… Ο ίδιος όμως γιατί να μην μπορεί να τα απολαύσει αυτά; Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, χρειάζεται να διεισδύσουμε πιο βαθιά στον εσωτερικό κόσμο του Ρόμπιν Γουίλιαμς, έναν κόσμο στοιχειωμένο με την κατάθλιψη, γεμάτο με αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα.
Μόνο το περιβάλλον του και όσοι τον παρακολουθούσαν ιατρικά και ψυχοθεραπευτικά μπορούν να μιλήσουν με ακρίβεια για τους λόγους που τον οδήγησαν στην κατάθλιψη. Ίσως να μην τους μάθουμε ποτέ.
Αυτό που είναι σίγουρο όμως, είναι ότι η κατάθλιψη είναι μία πολύ «ύπουλη» ασθένεια με πολυποίκιλα αίτια, βιολογικά και ψυχοκοινωνικά και με ακόμη πιο δύσκολη την αποθεραπεία. Το ύφος των ψυχικών διαταραχών είναι τέτοιο που δεν μπορεί να εγγυηθεί κανείς μία σίγουρη θεραπεία όπως γίνεται με τις σωματικές ασθένειες.
Η συνεργασία του θεραπευόμενου είναι απαραίτητη για τα βέλτιστα αποτελέσματα, η υποτροπή όμως της ασθένειας παραμονεύει στη γωνία με απροσδιόριστα αποτελέσματα, που αρκετές φορές μπορούν να οδηγήσουν και στην αυτοκτονία.
Τι είναι η κατάθλιψη
Η κατάθλιψη είναι μία σοβαρή ψυχική διαταραχή, όπου σύμφωνα με έρευνες, εμφανίζεται στη γυναίκα σε ποσοστό 10%-25% και στους άντρες 5%-12%, διπλάσιο ποσοστό εμφάνισης δηλαδή στις γυναίκες.
Τα ποσοστά δεν φαίνεται να επηρεάζονται από εθνικότητα, μορφωτικό επίπεδο, οικονομική κατάσταση ή αν το άτομο είναι παντρεμένο, ανύπαντρο, χωρισμένο ή σε χηρεία. Η έναρξή της τοποθετείται στη μέση ηλικία αν και μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ηλικία (15-70).
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προβλέπει ότι το 2020 το ποσοστό των ατόμων με κατάθλιψη θα ξεπεράσει το 25%, αποτελώντας έτσι το δεύτερο αίτιο θανάτου και ανικανότητας αν και η κατάθλιψη είναι θεραπεύσιμη.
Η διάγνωσή της κατάθλιψης, δεν είναι εύκολη γιατί τα συμπτώματα είναι ποικίλα. Τα συμπτώματα προσδιορίζονται σε τέσσερις τομείς (Νίκος Μάνος, Βασικά Στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής, Θεσσαλονίκη, 1997)
- Συναίσθημα: καταθλιπτική διάθεση, ανηδονία, άγχος
- Κινητοποίηση: απώλεια ενδιαφέροντος και ελπίδας, σκέψεις αυτοκτονίας
- Αυτόνομο νευρικό σύστημα: Διαταραχή ύπνου και όρεξης, κόπωση, ψυχοκινητική επιβράδυνση.
- Σκέψη-αντίληψη: ενοχή, χαμηλή αυτοεκτίμηση, παραληρητικές ιδέες.
Το άτομο ουσιαστικά μπαίνει να σκέφτεται αρνητικά για τον εαυτό του, για την κοινωνία και το κοινωνικό περιβάλλον όπως και για το μέλλον του, δημιουργώντας έναν αρνητικό φαύλο κύκλο από τον οποίον δεν μπορεί να βγει. Στον καταθλιπτικό ασθενή τα συμπτώματα παρουσιάζονται σε μεγάλη ένταση και για συνεχόμενη χρονική περίοδο τουλάχιστον δύο μηνών. Η κατάθλιψη δεν οφείλεται σε ένα και μοναδικό αίτιο. Είναι μία ασθένεια πολυπαραγοντική που έχει την προέλευσή της στην αλληλεπίδραση
βιολογικών,
γενετικών
και ψυχοκοινωνικών παραγόντων.
Βιολογικοί παράγοντες
Στην περίπτωση των βιολογικών και γενετικών παραγόντων, οι νευροδιαβιβαστές έχουν μεγάλη σημασία. Οι νευροδιαβιβαστές είναι βιοχημικές ουσίες χάρη στις οποίες επικοινωνούν τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Συγκεκριμένα οι νευροδιαβιβαστές, σεροτονίνη και νοραδρεναλίνη, έχει φανερωθεί μετά από έρευνες ότι υπολειτουργούν σε διαπίστωση κατάθλιψης. Η δράση των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, εστιάζει εκεί.
Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες
Στην περίπτωση των ψυχοκοινωνικών παραγόντων, η εμφάνιση της κατάθλιψης είναι πιο ήπια. Μπορεί να οφείλεται σε μία απώλεια, σε αποτυχία, σε χωρισμό, σε λυπηρό γεγόνος. Η εμφάνιση της κατάθλιψης σχετίζεται με τη σημασία που αποδίδει το άτομο σε αυτό το συναίσθημα. Ο άνθρωπος μπαίνει σε μία περίοδο θλίψης και μελαγχολίας όπου δεν βρίσκει ενδιαφέρον σε τίποτα, ούτε σε πράγματα που του άρεσαν παλιότερα.
Δεν μπορεί να κινητοποιηθεί, δεν μπορεί να είναι λειτουργικός στην καθημερινότητά του. Έχει φτιάξει μία νοητική κατασκευή όπου τα πάντα παρουσιάζονται σαν εμπόδια και ο ίδιος είναι ανίκανος να τα προσπεράσει. Η διάθεσή του πέφτει, δεν έχει όρεξη, δεν έχει διάθεση για ύπνο, μπορεί να παρουσιάσει ακόμα και κρίση πανικού.
Η έγκαιρη διάγνωση της κατάθλιψης αποτελεί σημαντικό παράγοντα πρόληψης όλων των επικίνδυνων καταστάσεων που απορρέουν από την ψυχική ασθένεια.
Η παραδοχή της κατάθλιψης έχει πάψει πια να αποτελεί θέμα ταμπού για τους ανθρώπους που υποφέρουν από αυτήν και είναι πλέον σημαντικό να στραφούν προς τους ιατρούς και τους ψυχολόγους για να πάρουν την εξειδικευμένη υποστήριξη που θα χρειαστούν για να την παλέψουν. Η διάγνωσή της κατάθλιψης και κάθε ψυχικής ασθένειας, γίνεται ΠΑΝΤΑ από έναν ψυχίατρο ή ψυχολόγο. Μην προσπαθήσετε ποτέ να αυτό-διαγνωσθείτε.
Η άμεση εξομάλυνση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, επιτυγχάνεται με την χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.
Αυτή η αγωγή έχει θετικά αποτελέσματα και είναι απαραίτητη σε περιπτώσεις βαριάς μορφής κατάθλιψης. Σε πιο ήπιες μορφές, μπορεί να λειτουργήσει θετικά στην αρχή σαν ένα έναυσμα για να μπορέσει ο θεραπευόμενος να μπει σε μία ψυχοθεραπευτική διεργασία. Η διεργασία αυτή, είναι ουσιαστική, εμβαθύνει, εστιάζει στο αίτιο του προβλήματος και όχι στο σύμπτωμα.
Γίνεται ανάλυση όλων των παραμέτρων που μπορεί να έχουν προκαλέσει το σύμπτωμα αλλά και εκείνων που το περιθάλπτουν, μέσα από μία ματιά συστημική, όχι γραμμική.
Ο θεραπευόμενος συνειδητοποιεί ολόπλευρα την κατάσταση, αποκτά συναίσθηση και ξεφεύγει σταδιακά από την παροδική ευεξία που προκαλεί η φαρμακευτική αγωγή, αναλαμβάνοντας ο ίδιος την ευθύνη για τη ζωή του. Τα φάρμακα είναι χρήσιμα σε συμπληρωματική αγωγή, μετά από διάγνωση από ψυχίατρο και κατά περίπτωση μπορούν να εφαρμοστούν και οι δύο θεραπευτικές αγωγές για το καλύτερο αποτέλεσμα.
Η ανοχή μας στις ψυχικές ασθένειες
Στο εδώ και τώρα, φτάσαμε πάλι στο σημείο που χρειάζεται να θρηνήσουμε ακόμη έναν άνθρωπο, για να αφήσουμε τις καθημερινές παρωπίδες μας και να κοιτάξουμε δίπλα μας.
Η ανοχή που δείχνουν οι άνθρωποι για την ψυχική ασθένεια (και επιτρέψτε μου να ανοίξω τον κύκλο εντάσσοντας όλες τις ψυχικές ασθένειες) είναι κάτι που αντιμετωπίζω συχνά, σε διάφορες κοινωνικές συζητήσεις.
Η πεποίθηση στην ψυχική ασθένεια είναι ότι αφού το πρόβλημα δεν είναι εμφανές, αφού δεν υπάρχει πληγή στο σώμα, δεν χρειάζεται να ασχοληθεί κανείς.
Τι γίνεται με την ψυχή όμως;
Αντέχει κανείς να χάσει την ψυχή του; Και για πόσο θα αντέξει; Μπορεί να ξεγελάσει τον εαυτό του φορώντας μία χαμογελαστή μάσκα, με ένα χαρούμενο προσωπείο για να βγει στην κοινωνία αλλά όσο δεν το παραδέχεται η εσωτερική σύγκρουση θα δυναμώνει μέσα του με ανεξέλεγκτες επιπτώσεις.
Οι εκατομμύρια θαυμαστές του Ρόμπιν Γουίλιαμς τον έβλεπαν στη μεγάλη οθόνη να υποδύεται, κυρίως, κωμικούς ρόλους, φέρνοντας το γέλιο σε όλους.
Οι ρόλοι του όμως, ακόμα και οι κωμικοί, είχαν κάτι το τραγικό μέσα τους… είχαν αυτή την κωμική υπερβολή που ο ίδιος έβαζε μέσα σε αυτούς και που μας έκανε να πιστεύουμε ότι κανείς άλλος δεν θα μπορούσε να τον υποδυθεί τόσο καλά όσο ο ίδιος.
Ήταν τότε που φάνταζε δύσκολο να υποθέσει κανείς ότι, ενδεχομένως, να πρόκειται για ένα ρόλο που χρησιμοποιεί ως διέξοδο στις δυσκολίες της ζωής του πίσω από τα λαμπερά φώτα…
Διαβάζοντας τις δηλώσεις τις συζύγου του Ρόμπιν Γουίλιαμς, που προτείνει να τον θυμόμαστε για τις χαρούμενες στιγμές του, κάπου κοντοστάθηκα και αναρωτήθηκα:
άραγε ήταν εκείνες οι στιγμές που είχε ξεγελάσει το «τέρας» της κατάθλιψης και μπορούσε να δείξει τον πραγματικό του εαυτό
ή ήταν οι αγωνιώδεις προσπάθειες να ξεφύγει οριστικά από αυτό, υποδυόμενος «χαρούμενους» ρόλους ακόμα και στην καθημερινότητά του;
Ελάχιστοι μπορούν να πουν με σιγουριά.
Οι περισσότεροι όμως θα έχουν να πουν για το αμφιθυμικό χαμόγελό του, αυτό που φανέρωνε μία χαρμολύπη που τόσο εμφατικά αποτύπωνε στις ταινίες του.
--------------------------------------------
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου