Πέρασαν 20 και πλέον χρόνια από τότε που ξεκίνησε το ταξίδι της αλλαγής του Περού αλλά και το πείσμα μου για την αλλαγή του οικονομικού αναπτυξιακού μοντέλου που χρησιμοποιούσε η Παγκόσμια Τράπεζα (ΠΤ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) μέχρι τότε.
Πώς λοιπόν το Περού κατάφερε να ξεφύγει από την κρίση καθώς και την απόλυτη φτώχεια και χρεοκοπία; Τι πρέπει να μας διδάξει; Πως από το 7,000%/ μήνα πληθωρισμό τώρα έχει 2.86%/ χρόνο.
Πώς από μία χώρα τραγωδία – ‘Αποτυχημένο Κράτος’ (Failed State) έγινε ένα εξαιρετικό παράδειγμα μεταρρυθμιστικού Success Story φτιάχνοντας μια εύρωστη και κραταιά μεσαία τάξη, αντιστρέφοντας τις αναταραχές και τον συνεχή τρόμο που επικρατούσε στη χώρα σε μία ειρηνική κατάσταση. Παράλληλα η χώρα, κατέγραψε μείωση φτώχειας κατά 40+ μονάδες (60-22%) καθώς και για 12 συναπτά έτη υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Ακούγοντας τους πρωταγωνιστές των μεταρρυθμίσεων να περιγράφουν το διαλυμένο Περού θυμήθηκα τα δυνατά συναισθήματα τρόμου που είχα τότε. Ένιωσα στο πετσί μου τη μυρωδιά του φόβου όταν έβγαινε κανείς να περπατήσει στους δρόμους στη Λίμα το 1991, αφού κάθε βράδυ έπεφταν περίπου 60 βόμβες και γίνονταν απαγωγές συνεχώς.
Ένιωσα ξανά το πάγωμα του βλέμματος όλων όταν ακουγόταν κρότος και ριπές. Το ρίγος που με διαπερνούσε όταν δεν ήξερα εγώ μαζί με άλλους εάν θα υπάρχει αύριο. Η τέλεια ανασφάλεια. Κάθε βράδυ τόνοι εκρηκτικών από τον ένοπλο αγώνα των τρομοκρατικών ομάδων το Sendero Luminozo- Movimiento Revolucionario Tupac Amaru.
Οι νεκροί ανήλθαν σε πάνω από 100 χιλιάδες. Το Περού σήκωσε τα χέρια και απλά είπε «δεν μπορώ να πληρώσω τα εσωτερικά ούτε τα εξωτερικά χρέη». Και διέκοψε και την πληρωμή των «μνημονιακών» δανείων με την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ.
Το Περού χρεοκόπησε!
Πολλές φορές δεν είχε τρεχούμενο νερό και ρεύμα. Εάν υπήρχε κάποια οικονομική δυνατότητα, οικογένειες είχαν γεννήτριες και αγόρασαν τις υπηρεσίες ιδιωτικής αστυνομίας διότι ούτε οι υπηρεσίες αυτές λειτουργούσαν. Είχαν απομείνει μόνο ένα με δύο ξενοδοχεία και εστιατόρια. Το μεγάλο μπαμ ήταν όταν κάποια στιγμή το ’92 έπεσε και επιδημία χολέρας, ενώ ο αναλφαβητισμός και η φτώχεια παρέμεναν.
Εάν είχα ζωγραφίσει τη Λίμα το ’90 όταν αρχίσαμε να εργαζόμαστε με αυτόν τον λαό θα ήταν όλα σε απόχρωση του γκρι - ψηλές τσιμεντένιες μάντρες, σκυθρωποί άνθρωποι πολλοί λίγοι έξω στους δρόμους. Την ίδια περίοδο βρέθηκαν υπό χρεοκοπία και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Ο λαός του Περού ξεπέρασε τα όρια της υπομονής και των κενών υποσχέσεων για προοπτικές έτσι λοιπόν επήλθαν δύο μεγάλες αλλαγές.
1. Η ψήφιση ενός παντελούς άγνωστου ιαπωνικής καταγωγής μετανάστη/ Περουβιανού δεύτερης γενιάς (NI SEI) Alberto Fujimori.
Oι ψηφοφόροι ξεγέλασαν όλα τα γκάλοπ και τις προβλέψεις, και αντί να επιλέξουν τις γνωστές πολιτικό-ιδεολογικές «ταμπέλες» ψήφισαν μια ιδεολογικά ουδέτερη κυβέρνηση, όπου όλοι δούλευαν σε συλλογικό επίπεδο για την ανόρθωση της χώρας τους. Το μόνο που γνώριζαν αναφορικά με τον Fujimori, ήταν ότι είχε το όνομα του «δουλευταρά» και του περιθωριοποιημένου από την ελιτίστικη παραδοσιακή κοινωνία του Περού.
2. Όταν ο Fujimori στον πρώτο μήνα, κατανόησε πλήρως τι έλειπε από τη χώρα πήρε τη συνειδητή απόφαση να γίνει Ηγέτης. Αποφάσισε ότι έπρεπε να είναι τολμηρός και θαρραλέος. Κάλεσε από το εξωτερικό τους καλύτερους Περουβιανούς οικονομολόγους και επιχειρηματίες να προσφέρουν. Το όραμά τους: να φτιάξουν μια φιλήσυχη και εύρωστη χώρα.
Το πείσμα τους ήταν άκαμπτο.
Οι αλλαγές άρχισαν να φαίνονται στους πρώτους τέσσερις μήνες.
Οι μεταρρυθμίσεις ήταν ριζικές, αυστηρά στοχευμένες, χωρίς πισωγύρισμα.
Μακροοικονομική σταθερότητα με:
- Την επανέκδοση νομίσματος (Ώστε να περιορίσουν δραστικά τον πληθωρισμό)
- Άνοιγμα των επιμέρους κλάδων, απελευθέρωση αγορών.
- μείωση εξόδων του δημοσίου κ.λπ.
- Ενσωμάτωση διεθνών εμπειριών
Ριζικές δομικές μεταρρυθμίσεις με:
- Αλλαγή του Συντάγματος με κίνητρα υπέρ της ιδιωτικής περιουσίας.
- Οργάνωση Μητρώων (registries) για τις δημόσιες επιχειρήσεις, έτσι ώστε να γίνει η σωστή ιδιωτικοποίησή τους σε μέγιστη αποτίμηση
- Η οργάνωση του ρυθμιστικού πλαισίου ιδιωτικοποιήσεων συνέβαλε στις υψηλές αποτιμήσεις, αφού το επενδυτικό περιβάλλον έγινε ελκυστικό.
- Απλοποίηση και οργάνωση μητρώου για την ακίνητη περιουσία – σπίτια, χωράφια. Στο παλιό Φεουδαρχικό Περού ενώ είχαν απαλλοτριωθεί τα φέουδα το 1967, καμία κυβέρνηση δεν έδωσε τη δυνατότητα εγγραφής των τίτλων σε ένα απλό και ασφαλές κτηματολόγιο μέχρι το 1997. Αυτό και μόνο έδωσε προβάδισμα στην εδραίωση της μεσαίας τάξης.
- Σοβαρή απλοποίηση της γραφειοκρατίας καθιστώντας τη χώρα προβλέψιμη.
- Υποδειγματική απλοποίηση και μεταρρύθμιση των εφοριών και του φορολογικού συστήματος (έγινε μια φορά και όχι κάθε τρεις και λίγο όπως στην Ελλάδα)
Με αυτόν τον τρόπο κατέστη η χώρα ανταγωνιστική – και ελκυστική στις παγκόσμιες αγορές. π.χ. το Περού σήμερα είναι ανταγωνιστικό με την Κίνα στα κεραμικά.
Σήμερα ενώ έχουν ψηφίσει και αλλάξει τέσσερις Πρόεδροι από το 2000, κανένας δεν άγγιξε καμία από τις θεσμικές αυτές αλλαγές, γιατί είναι πλέον κεκτημένα των Περουβιανών και έχουν χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους και πολιτών. Οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις εδραιώθηκαν σωστά, προσφέροντας την πολυπόθητη βιώσιμη ανάπτυξη.
Να λοιπόν η συνταγή:
Ένας δυνατός ηγέτης να τολμά, να επιλέγει άξιους συμβούλους και να παρεμβαίνει σε παθογένειες δεκαετιών. Ας μάθουμε από άλλους. Αν αυτοί μπόρεσαν, μπορούμε και εμείς.
Η Ελενα Παναρίτη είναι οικονομολόγος με εμπειρία στην Παγκόσμια Τράπεζα. Έχει εργαστεί στο Περού και στο άρθρο αυτό μεταφέρει την εμπειρία της. Ηγείται της πρωτοβουλίας thoughtforaction.org που πρόσφατα διοργάνωσε συζήτηση για την εμπειρία του Περού, με ανθρώπους που την έζησαν από κοντά. Παρακολουθήστε την ενδιαφέρουσα συζήτηση στο βίντεο που ακολουθεί.
Ελενα Παναρ(ε)ιτη.....η αδιστακτη κομπρα....τι εχει ρε αυτη η γυναικα και σερνει τον Βαρουφο σαν καραβι;;;ν
ΑπάντησηΔιαγραφή