Δύο κριτικές για την επανέκδοση της Κάλπικης Λίρας

Το κάλπικο είναι χρυσό!

Του Δημήτρη Δανίκα

Εξι ταινίες, 

η εξής πρώτη 

και καλύτερη όλων: «Κάλπικη λίρα» του Γιώργου Τζαβέλλα ύστερα από 57 χρόνια με σύγχρονη ψηφιακή επεξεργασία. 

«Η κάλπικη λίρα» 

Η θρυλική ταινία, σπονδυλωτή, με τέσσερις ιστορίες, του Γιώργου Τζαβέλλα (1916-1976), με πολυμελές καστ που βγάζει μάτια. 

Ξέρετε τι είπα στον εαυτό μου βγαίνοντας από την προβολή; 

«Ορσε μακάκα». 

Για τρεις λόγους. 

Ο πρώτος, επειδή όλα αυτά τα χρόνια ζήτημα είναι αν έχω αφιερώσει
δυο αράδες γι' αυτό το παραλίγο αριστούργημα. Ετσι ακριβώς. 

Τώρα - σ' αυτή την ψηφιακή εξαιρετική επεξεργασία - ανακάλυψα ότι ο Τζαβέλλας πριν από μισό και πλέον αιώνα δημιούργησε την πατίνα πάνω στην οποία πατήσανε όλα τα είδη του ελληνικού κινηματογράφου. 

Από τη φάρσα και την κωμωδία μέχρι το μελόδραμα και την αισθηματική κομεντί.

Ο δεύτερος, επειδή θαμπώθηκα από το χαρισματικό ταλέντο μερικών από τα σπουδαιότερα ερμηνευτικά θηρία της ελληνικής οθόνης. 

Ας πούμε, ο καλύτερος Βασίλης Λογοθετίδης (μαζί με την ερμηνεία του ως ανεπανάληπτος «Ζηλιαρόγατος» του 1956). 

Ο καλύτερος τυπίστας με το όνομα Μίμης Φωτόπουλος. 

Ας πούμε, η Ιλυα Λιβυκού, από τα πιο λαχταριστά θηλυκά της εποχής. 

Ας πούμε, ο Ορέστης Μακρής, ο καλύτερος Σκρουτζ, κακότροπος, μισάνθρωπος - στους ρόλους φυσικά. 

Και τέλος, Ελλη Λαμπέτη και Δημήτρης Χορν. 

Το πιο λαμπερό ζεύγος όλων των ελληνικών εποχών.

 Η Λαμπέτη, παιδιά, τότε μόλις 29 ετών, πανεμορφότερη και πανγοητευτικότερη θεά από δεκάδες του Χόλιγουντ που τις προσκυνάμε όλοι μας με τα στόματα ανοικτά.

Και ο τρίτος, επειδή το θέμα αλλά και μερικές από τις ατάκες που έγραψε ο Γιώργος Τζαβέλλας είναι τόσο διαχρονικά, που η σημερινή οικονομική και ηθική κρίση τα κάνει επίκαιρα και διδακτικά. 

Παράδειγμα; 

Μα φυσικά το ασταμάτητο παιχνίδι ανάμεσα 

στο «κάλπικο» και το «αυθεντικό».

 Γιατί αυθεντικός ο αισθησιασμός που αισθάνεται 

ο έρμος ο Λογοθετίδης, ο χαράκτης. 

Ως εκ τούτου, για τα μάτια αλλά και τα «υπόγεια» της Φιφής 

γίνεται παραχαράκτης. 

Δυσδιάκριτα λοιπόν τα όρια ανάμεσα στο ψεύτικο και το αληθινό.

 Γιατί πέτσινος τυφλός ο Μίμης Φωτόπουλος, 

ενώ αυθεντική κοκότα η Σπεράντζα Βρανά. 

Που σημαίνει ότι η επαιτεία μαζί με τη φιλανθρωπία 

είναι μια κάλπικη διαδικασία. 

Και τέλος, αυθεντικός ο έρωτας 

του πάμφτωχου ζωγράφου Δημήτρη Χορν προς την Ελλη Λαμπέτη. 

Ομως η φτώχεια, ο χειρότερος εχθρός. 

Ετσι, μόλις χωρίζουν, αρχίζει να οργιάζει το ταλέντο του καλλιτέχνη. Πράγμα που σημαίνει και είναι πέρα ώς πέρα αληθινό 

ότι μόνο νηστικός χορεύει κάθε καλλιτέχνης αληθινός.

Α, και κάτι ακόμα. 

Εξήντα χιλιάρικα εκείνη την εποχή είχαν αξία μόλις δύο δολαρίων. 

Ακόμα το Ψυχικό με χωματόδρομους, 

μια γειτονιά τόσο μακρινή όσο σαν να λέμε το σημερινό Λουτράκι. 

Και ο πληθωρισμός αλλά και η φτώχεια τόσο μαζικά, 

που αν επιστρέψουμε σ' εκείνη την εποχή 

θα είμαστε ευχαριστημένοι με την μπομπότα. 

Και ως υστερόγραφο, η ατάκα του «αόμματου» Μίμη Φωτόπουλου προς την κοκότα Σπεράντζα Βρανά:

 «Είσαι απ' εκείνες που ντύνονται επί πιστώσει

 και γδύνονται τοις μετρητοίς». 

Αντεστε να γελάσετε και να συμμορφωθείτε! Βαθμοί=7

http://www.tanea.gr/politismos/article/?aid=4710831

Η λίρα κάλπικη, το αριστούργημα γνήσιο!

Ξαναβλέποντας την ταινία σήμερα, αντιλαμβάνεσαι το μέγεθος της ευφυΐας του Τζαβέλλα

Του Γιάννη Ζουμπουλάκη

 

Η Ιλυα Λιβυκού και ο Βασίλης Λογοθετίδης σε σκηνή από την σπουδαία ταινία «Κάλπικη λίρα» του Γιώργου Τζαβέλλα

Η «Κάλπικη λίρα» του Γιώργου Τζαβέλλα δεν χρειάζεται, φυσικά, συστάσεις. 

Στην ταινία παρακολουθούμε την αναστάτωση που προκαλεί μια κάλπικη λίρα 

σε μερικούς κατοίκους της Αθήνας στη δεκαετία του 1950

 και το πώς αλλάζει τελικά τη ζωή τους.

Ο Βασίλης Λογοθετίδης (ο κατασκευαστής της λίρας) 

είναι το ανθρωπάκι που γοητεύεται από τις γάμπες της Ιλυας Λιβυκού, 

μεθά από τη γοητεία του χρήματος 

και φθάνει στο σημείο να καταστρέψει τη ζωή του. 

Ο Ορέστης Μακρής είναι ο στυγνός ιδιοκτήτης των οικημάτων ενός τετραγώνου, 

ο οποίος, ενώ κάνει τον βίο αβίωτο στους φτωχούς νοικάρηδες, 

εν τέλει θυμάται ότι το χρήμα δεν είναι το παν. 

Ο Μίμης Φωτόπουλος είναι ο αόμματος ζητιάνος 

που βλέπει καλύτερα από αρπαχτικό 

και η Σπεράντζα Βρανά παίζει την πόρνη με τη χρυσή καρδιά, 

μια ελληνίδα Καμπίρια στο πιο πληθωρικό της.

Και τέλος, ο Δημήτρης Χορν είναι ο αιώνια ρομαντικός μπατίρης ζωγράφος 

που δεν μπορεί να προσφέρει αυτά που θέλει να δώσει στην πλούσια Ελλη Λαμπέτη και εκείνη τον εγκαταλείπει χωρίς ποτέ να εγκαταλείψει τον έρωτά του γι' αυτόν.

Ολα αυτά τα πρόσωπα συνδέονται από ένα κάλπικο νόμισμα 

που αλλάζει διαρκώς χέρια φτιάχνοντας ιστορίες, άλλοτε κωμικές, 

άλλοτε δραματικές, άλλοτε ακόμη και τραγικές 

- πάντως ιστορίες που, πολύ απλά, δεν θες ποτέ να τελειώσουν.

Και όσο σκέφτομαι ότι μιλάμε για ταινία του 1955, τρελαίνομαι. 

Να ένα φιλμ χωρίς ούτε μία ρυτίδα - και δεν αναφέρομαι στη φρεσκάδα που απέκτησε χάρη στο λίφτινγκ της ψηφιακής επεξεργασίας που έγινε στο αρχικό νεγκατίφ (προστέθηκαν μάλιστα δύο έγχρωμα στοιχεία ως φόροι τιμής). 

Είναι το ίδιο το θέμα που δεν έχει ρυτίδες. 

Ξαναβλέποντας την ταινία σήμερα, 

αντιλαμβάνεσαι το μέγεθος της ευφυΐας του Τζαβέλλα, 

το πόσο καλά γνώριζε τον Ελληνα, 

την ψευτομαγκιά του, την ανθρωπιά του, 

την τρυφερότητά του αλλά και τη λαμογιά του.

Συνεπώς, αν μου ζητούσαν να επιλέξω μια ελληνική ταινία 

που ακόμη και αν δεν ήσουν Ελληνας 

θα σου έδινε αμέσως να καταλάβεις τι εστί ελληνική νοοτροπία, 

θα πρότεινα την «Κάλπικη λίρα», 

που σε πολλά σημεία θυμίζει ιταλικό νεορεαλιστικό σινεμά της ίδιας εποχής (γυρίστηκε όταν οι σπονδυλωτές ιστορίες ήταν πολύ της μόδας στον κινηματογράφο).

Σκηνοθετημένη με πενιχρά μέσα αλλά κορυφαίους ηθοποιούς, 

η ταινία ανήκει στις καλύτερες 

της ελληνικής ανθολογίας ποιοτικών δημιουργιών με εμπορική απήχηση.

Και τώρα που ξαναβγαίνει στις αίθουσες, μας θυμίζει ότι κάποτε το καλό σινεμά ήταν υπόθεση ανθρώπων και συναισθημάτων, 

όχι μόνο ιδεών που ουδείς καταλαβαίνει πέραν αυτών που τις έχουν.

Βαθμολογία: 5

http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=453015